Docent: Maarten van Buuren
Data: 15 september - 22 december (8 donderdagavonden van 19.00 - 21.00u: 15 en 29 september, 13 en 27 oktober, 10 en 24 november en 8 en 22 december)
Kosten: €265,-
Locatie: Achter de Dom 14
In het leven doen zich momenten voor die ons terugwerpen op onszelf. Je relatie met een dierbaar geliefde loopt vast; je belandt in een crisis die je naar de afgrond sleurt, maar je kunt je relatie niet verbreken, omdat je leven zonder haar of hem niets waard is. In dergelijke situaties hebben de adviezen van vertrouwde raadgevers – ouders, vrienden, dominees, priesters, God – geen inhoud meer en verzinken in betekenisloosheid. Je staat plotseling alleen, oog in oog met je onbarmhartige lotsbestemming.
Jean-Paul Sartre kiest dergelijke situaties om duidelijk te maken dat het menselijke bestaan, ontdaan van alle franjes en schone schijn, een kern heeft van absurditeit. Hij bedoelt daarmee dat de mens op beslissende momenten gedwongen wordt zijn eigen plan te trekken.
Absurditeit leidt volgens Sartre tot vrijheid. Dat is niet de vrijheid van fanfares, defilés en wapperende vlaggen. Vrijheid drukt als een last op onze schouders: ‘We zijn gedoemd om vrij te zijn.’ Existentiële keuzes (bijvoorbeeld wat je moet doen in een vastgelopen relatie) stellen de mens voor dilemma’s. Toch is Sartres ethiek optimistisch, want ze is gericht op ontvoogding, authenticiteit en op een vrijheid waarin de mens zich voortdurend ontwerpt.
Tijdens de leesgroep bespreken we eerst de grote lijnen van Sartres filosofie. Vervolgens lezen we Sartres roman Walging en André Malraux’ roman Het menselijk tekort om te ontdekken dat deze romans de kiemen bevatten van een prikkelende en voor ieder bruikbare ethiek.
Over de docent
Maarten van Buuren is emeritus hoogleraar Franse moderne letterkunde, vertaler en auteur van de bestseller Kikker gaat fietsen!. Daarnaast schreef hij verschillende boeken over Spinoza en komt voorjaar 2023 zijn nieuwe werk uit over Sartre. Hij verzorgde binnen ILFU voorheen al de cursussen ‘Romantiek en Realisme’ en ‘Proust lezen’.
Studiemateriaal
Maarten van Buuren, Sartre, ethiek van de vrijheid, te verschijnen voorjaar 2023.
Jean-Paul Sartre, Walging (La nausée), De Arbeiderspers, Amsterdam 2020 (1938)
André Malraux, Het menselijk tekort, Spectrum 1958 (1933)
De eerste en de laatste tekst worden digitaal ter beschikking gesteld.