Docent: Maarten van Buuren
Data: 17 september, 1, 15 en 29 oktober, 12 en 26 november (6 zondagochtenden, 10.30 - 12.30)
Locatie: Achter de Dom 14
Prijs: €250,- (incl. exemplaar van Spinoza's Ethica), €225,- (excl. exemplaar van Spinoza's Ethica), 5% voor ILFU Members
De cursus
Spinoza (1632-1677) behoorde tot de joodse gemeenschap van Amsterdam. Zijn eigenzinnige ideeën brachten hem in conflict met de synagoge. In 1557 spraken rabbi’s de ban over hem uit. Spinoza vluchtte uit Amsterdam. Hij huurde een huisje in Rijnsburg en voorzag in zijn levensonderhoud door het slijpen van lenzen.
In Rijnsburg begon aan zijn levenswerk, de Ethica, een revolutionaire verhandeling over de mens, de wereld en God. Hij schreef het boek in het Latijn met veel theologisch jargon; hij gebruikte geen zinnen, maar wiskundige stellingen, bijstellingen en bewijzen. Wie de Ethica openslaat, heeft de indruk dat er een tank op hem afstormt met alle geschut in de aanslag.
De kern van de Ethica is in nevelen gehuld. Wat bedoelde Spinoza met God? Wat bedoelde hij met ethiek? Wat zijn de richtlijnen tot handelen waaraan de mens moet voldoen om zich uit de slavernij te bevrijden en tot ‘gelukzaligheid’ te komen?
Spinoza oriënteert zich op de klassieke Stoa. Hij fundeert zijn Ethica op de grondslag: Zijn, Denken en Doen, waarop ook de stoïsche filosofie berustte. In onze leesgroep laten we ons leiden door deze drieslag.
De stoïsche filosofie was een praktische filosofie: ze bestond uit oefeningen die de filosoof dagelijks moest uitvoeren om zich te ontwikkelen tot een redelijk wezen. Ook Spinoza’s Ethica mondt uit in oefeningen. Wat moeten we ons voorstellen bij een training waarmee we onze geest kunnen bevrijden uit de slavernij?
Een onderdeel van deze cursus is ook een excursie naar Museum het Spinozahuis in Rijnsburg, waar Spinoza zich in 1661 vestigde, zijn lenzen voor optische instrumenten sleep en zijn overpeinzingen neerschreef. Op 24 maart werd dit pand als museum geopend. De bibliotheek, die Spinoza bij zijn dood in 1677 bezat, is hier voor een groot deel reconstrueerd. Deze excursie zal buiten de gangbare cursustijden plaatsvinden, dus hiervoor prikken we in overleg met alle cursisten een datum tijdens de eerste cursusbijeenkomst.
We lezen de Ethica in de editie die door Maarten van Buuren is vertaald, ingeleid en samengevat (isbn: 9789026340765)