De (kleuren)blinde vogelspotter

Vogels kijken voor mensen van kleur. Dat leek Jean-Pierre Geelen weinig biodivers. Het ontkennen van (bio)diversiteit onder mensen van kleur is al kortzichtig, zijn besluit om dit op X aan te kaarten was ronduit schadelijk. In zijn column van zaterdag 4 oktober uit hij zijn verbazing over de #ophef die zijn bericht veroorzaakte in rechts-racistische kringen, ook die in de Tweede Kamer. Daarover waren mensen van kleur helemaal niet verbaasd. Aan de veren herkent men de vogel.

In de beleving van Geelen was het een stormpje dat ook weer overwaaide. Oh wacht, toch niet. Vervelend natuurlijk dat het Internationaal Literatuur Festival Utrecht (ILFU) onder de drek werd bedolven en dat de wandeling vanaf een geheime plek moest starten – mét beveiliger. En alsof dat nog niet vervelend genoeg was besloot Geelen mee te wandelen. Als een koekoeksjong begaf hij zich in het nest dat bedoeld was voor mensen die in andere nesten vaak geen warm welkom krijgen. Geelen kreeg daar iets van mee toen hij een voorbijganger een racistische opmerking over de wandelaars hoorde maken. Hij schrok ervan. De wandelaars van kleur schrokken niet. Die voelen zich wel vaker vogelvrij.

Ollie Olanipekun en Nadeem Perera, de oprichters van Flock Together schrijven in hun boek over de geografische, financiële en sociale drempels voor mensen van kleur om de natuur in te gaan. Over het belang van je thuis voelen, over onderdeel zijn van een gemeenschap waarin je de dagelijkse stress van een minderheid zijn even kunt loslaten. Geelen koos ervoor een zin uit het boek te citeren die hij kon wegzetten als militant. In de meest genereuze bui kan in dat woord de betekenis van strijdbaar worden gelezen. Die klopt. In een meer realistische bui zien we dat het woord militant doorgaans (ook in de Volkskrant) voor gewapende groeperingen wordt gebruikt. De vogelspotters van kleur die slechts uitgerust zijn met verrekijkers zijn wel vaker zo genoemd. Geen haan die ernaar kraait.

Als Geelen zich écht had verdiept in de beweegredenen van Olanipekun en Perera, in de belevingswerelden van de deelnemers van kleur, dan had hij een andere column geschreven. Een column waarin de warmte en vreugde van de groep werd benadrukt. Waarin zelfreflectie tot de conclusie zou leiden dat hij met zijn aanwezigheid juist die oordelende witte blik meebracht waaraan de wandelaars van allerlei pluimage soms juist even willen ontsnappen. De natuurontdekkers van kleur weten natuurlijk allang dat de comfortabele meerderheid hier geen rekening mee hoeft te houden, daar blind voor kan zijn. Dat zijn de geluksvogels.
Olanipekun en Perera leerden de wandelaars dat luisteren een belangrijk onderdeel is van vogels spotten. Geelen bleek zo doof als een kwartel. Luisteren. Naar de ervaringen van mensen van kleur voor wie racisme dagelijkse kost is, voor wie niet alle ruimtes en ervaringen zomaar toegankelijk zijn. Luisteren. Niet jouw ervaring centraal stellen als de stem van de ander aan de beurt is. Als de koekoek zwijgt hoort men de leeuwerik.

- Judi Mesman en Babs Gons