Weet je nog wat voor boek je graag wilde schrijven?
Toen ik begon aan deze roman, zo’n drie jaar geleden, had ik niet al een heel verhaal uitgedacht. Ik ben in eerste instantie gewoon veel gaan schrijven om te kijken wat er zou komen. Er waren wel al direct een aantal thema’s die voor mij heel belangrijk waren: de relatie tussen gender en klasse en innerlijke conflicten. Boeken als De-transition baby van Torrey Peters en De waarheid zal me bevrijden van Alejandra Ortiz hebben me heel erg geïnspireerd. Ik wilde heel graag een boek schrijven over een relatie tussen twee queer mensen van kleur en ben echt op zoek gegaan naar een verhaal dat ik zelf miste. Ik heb het gevoel dat er weinig literatuur is die laat zien hoe je transitie wordt beïnvloed door klasse, terwijl dat juist enorm bepalend kan zijn.
In Kijk es naar al dat licht staat de relatie tussen Diana en Sagal centraal. Hoe snel wist je dat het over deze twee vrouwen moest gaan?
Dat heeft best even geduurd. De eerste twee jaar heb ik vrijwel alleen aan het deel over Diana gewerkt. Op een gegeven moment liep ik daarop vast omdat het te kort bleef, er miste iets. Omdat ik in eerste instantie niet wist wat dat was, ben ik korte verhalen gaan schrijven. In een van die verhalen kwam een personage naar voren dat heel erg lijkt op Sagal. Ook zij had een relatie en op gegeven moment heb ik besloten om de verhalen van Diana en Sagal aan elkaar te verbinden.
Wat symboliseert het licht uit de titel?
Ik wilde een goed einde, geen tragedie maar een komedie. Voor mij stond het zoeken naar licht in de meest barre omstandigheden centraal en vooral de rol van contact tussen mensen om dat licht weer te vinden. Ik denk dat het voor queer personen extra moeilijk is om het licht te blijven vinden, door de constante en groeiende onderdrukking. Ik heb een queer verhaal willen schrijven waar ook licht in zat en dat heb ik vooral in de relatie tussen Sagal en Diana gestopt.
Kun je iets meer vertellen over de verteller van dit liefdesverhaal?
Er waren eigenlijk maar twee soorten vertellers die voor mij voor de hand lagen. Dat was een ik-verteller en een alwetende verteller. Ik wilde in ieder geval een manier vinden om de gedachtewerelden van Diana en Sagal te beschrijven. Ik heb in eerste instantie Diana’s verhaal vanuit de eerste persoon geschreven, maar zeker toen Sagal erbij kwam merkte ik dat ik te weinig ruimte had om het hele verhaal te vertellen. Deze alwetende verteller gaf me ook de mogelijkheid om commentaar te leveren op het verhaal en af te wijken van hoe mijn personages zouden denken en spreken.
Er komen in je boek, net als in je eerste dichtbundel, thema’s aan bod die ook direct raken aan onze maatschappij, zoals de rechten van trans mensen en seksuele vrijheid. Had de actualiteit nog invloed op je schrijfproces?
Door de ontwikkelingen rondom rechten en vrijheden van trans mensen ben ik in de afgelopen jaren wel steeds meer gaan nadenken over representatie. Ik denk dat mijn boek er heel anders uit zou zien als ik nu zou beginnen. Je zou kunnen zeggen dat Diana met haar criminele achtergrond en tegenslagen allesbehalve een goed of conventioneel voorbeeld is van een trans vrouw, maar ik vraag me ook af of het een goed idee is om je verhaal echt te laten sturen door politieke veranderingen. Diana’s criminele achtergrond was voor mij belangrijk omdat ik hiermee kon laten zien hoe haar verleden haar beleving van trans zijn ook beïnvloedt. Het zorgt ervoor dat Diana haar eigen queerness criminaliseert omdat ze dat deel van haar identiteit associeert met haar criminele verleden. Dat innerlijke conflict wilde ik graag naar voren brengen.
Ook religie speelt een terugkerende rol in dit verhaal. Waarom was dat belangrijk?
Ook een controversieel thema. Ik ben zelf opgegroeid als moslim. Het heeft mij heel erg geholpen met het ontwikkelen van mijn spirituele kant en bood ook een tegenwicht voor de straat en de druk voor al het materiële. Voor Diana is bidden een manier om zich geliefd te voelen, en daar draait haar zoektocht uiteindelijk ook om. Maar ik wilde ook graag laten zien dat religie er niet voor kan zorgen dat je opeens niet meer queer bent, wat toch veel wordt gesuggereerd in de groeiende anti-trans en anti-queer ideologie.
Wat hoop je dat je boek bereikt?
Ik geloof denk ik niet zo in productiviteit als het gaat om schrijven. In een soort ideale wereld schrijf je natuurlijk een productief boek: een boek dat veel wordt gekocht, veel wordt gelezen en daarmee ook verandering teweegbrengt. Maar dat is helaas niet de realiteit. Voor mij, en ik denk voor heel veel schrijvers, is schrijven vooral een manier om om te gaan met de werkelijkheid, met alles wat je meemaakt in een soort wanhopige poging er iets mee te doen.
Waar ben je het meest trots op, als het om dit boek gaat?
Ik heb enorm veel plezier gehad aan het samenbrengen van alle verschillende verhaallijnen en tijdlagen tot een geheel. Als je een verhaal in elkaar zet is er zoveel mogelijk. Ik ben heel erg trots dat ik mezelf met deze roman heb uitgedaagd om de architectuur van het werk uit te werken tot wat het is geworden.