Een boek over rouw, verlies, liefde en veerkracht. Na de tragische dood van hun jonge dochter Greta moeten Jayson Greene en zijn vrouw Stacy zich opnieuw verhouden tot hun omgeving en tot de stad die ze zo dierbaar is: New York. Greene toont hoe deze stad voor hen in alle chaos een vertrouwde vanzelfsprekendheid is geweest, terwijl ze voor anderen altijd al een grimmige plek was. Hij stelt zichzelf en de lezer de pijnlijke vraag: hoe verhoud je je tot een plek die je dierbaar is, maar die het dierbaarste wat je kende van je heeft afgenomen? In de cursus analyseren we een fragment waarin verschillende perspectieven op de stad op een slimme en beklemmende manier worden ingezet. 

Dit boek werd bejubeld als een sociologische autobiografie, of zelfs een socio-autobiografie. Het is een boek waarin het persoonlijke geheugen zich verweeft met het collectieve geheugen, en de persoonlijke geschiedenis met de bredere maatschappelijke ontwikkelingen in Frankrijk in de periode 1941-2006. Ernaux beschrijft particuliere herinneringen die we ons leven lang met ons meedragen, en die onlosmakelijk verbonden zijn met de veranderingen in de maatschappij. In de cursus gaan we vooral in op het bijzondere perspectief, dat van een bijna collectief geheugen, waarin de ervaring van één individu tegelijkertijd die van velen weerspiegelt en zo een scherp beeld van de tijd geeft.

Jaag je ploeg over de botten van de doden is door de vertalers zelf omschreven als ‘een licht verteerbare, doch geslaagde whodunnit met een boodschap’. In een afgelegen Pools dorpje horen we de stem van de eigenzinnige zestiger Janina Duszejko, ze vertelt over de dood van haar buurman, lid van de lokale jachtvereniging, die op mysterieuze wijze om het leven komt. Ze vermoedt dat de dieren wraak nemen op hun jagers. Wat het boek zo opvallend maakt is de stem van deze verteller, het perspectief van een vrouw die slim gebruikmaakt van het feit dat haar omgeving haar omdat ze een oudere vrouw is, niet helemaal ziet. De roman is een mix van genres, waaronder thriller, ecologische roman en feministische literatuur, en verweeft thema’s als astrologie en dierenrechten met scherpe kritiek op traditionele religie. Het boek gaat van voor tot achter over waarneming, aandacht, de plek van de natuur, onze omgang met Dieren (heel bijzonder is ook het gebruik van hoofdletters!). In de cursus kijken we de kunst af. Hoe kunnen we alle zintuigen inzetten voor de waarneming, voor het optrekken en levendig maken van een wereld.

Stel je voor: verhalen als kruiend ijs, die je achterlaten alsof je hard op je knieën bent gevallen. Je wilt huilen, maar weet niet waarom. Hermine de Graaf schetst barse landschappen en scherpe dialogen, bevolkt door stroeve, recalcitrante personages die weigeren zich uit te leggen. In deze bundel verkennen jonge vrouwen de grenzen van hun bestaan, in verstilde natuur en brokkelige relaties. Niets is eenvoudig of behaaglijk – de waarheid schuilt in wat níét wordt gezegd. Dit boek daagt je uit, trekt je naar binnen, en laat je vragen: hoe betrouwbaar is je blik? We richten ons in de les op het werken met ‘harde cuts’/fragmenten. Hoe kan je snijden en weglaten?

Freediver Alessia Zecchini en haar coach, Stephen Keenan, nemen steeds grotere risico's om het wereldrecord freediven voor vrouwen te verbreken. Ondertussen bloeit tussen hen een hechte en intieme vriendschap op. Bij de opening van de documentaire duik je als kijker met Alessia mee de diepte in tijdens haar recordpoging. Met elke meter die ze onder water aflegt verdwijnt er meer zonlicht en vertraagt haar hartslag, tot die uiteindelijk nauwelijks hoorbaar meer is. Een spannende, bijna immersieve visuele ervaring, waardoor je zelf met verhoogde hartslag op het puntje van je stoel zit. Een mooi voorbeeld van wat wij de ‘transitie naar de wereld van het verhaal’ noemen. De documentaire laat daarnaast zien hoe verhaalstructuur, suspense en technieken uit de fictie zijn ingezet om een waargebeurd verhaal, waarvan de tragische afloop openbare informatie is, overtuigend te vertellen.

De serie Ripley, naar The Talented Mister Ripley van Patricia Highsmith, volgt oplichter Tom Ripley die door een rijke man wordt ingehuurd om zijn verloren zoon uit Italië terug te halen. Maar wanneer Tom in aanraking komt met het comfortabele leven in het buitenland betreedt hij een pad van oplichting en fraude en zelfs van moord. In deze meesterlijke serie zien we hoe Ripley zich als een volmaakte parasiet in het leven van anderen nestelt en dit overneemt, zonder scrupules. In de cursus richten we ons op literaire technieken van vertragen en versnellen, met speciale aandacht voor het vertragen in de aflevering die in zijn geheel gewijd is aan de moord op Dickie Greenleaf op het bootje.

Een opmerkelijke film over de kampcommandant van Auschwitz, Rudolf Höss, en zijn vrouw, Hedwig, die een droomleven opbouwen voor hun gezin in een huis op een stuk land direct naast het concentratiekamp. Hedwig stort zich op haar ‘paradijselijke’ tuin en negeert het prikkeldraad en de rook die tegen haar wasgoed waait. Deze film vertelt twee verhalen naast elkaar, door er één niet te laten zien, maar te laten horen. We zien niets van de gruwelen, krijgen alles mee van de verstikkende burgerlijke sfeer in de villa, maar wat we horen, in eerste instantie zonder ons daarvan bewust te zijn, is zo indringend en legt het ware verhaal bloot. Sound designer Johnnie Burn legde, samen met regisseur Jonathan Glazer, speciaal voor deze film een omvangrijke ‘sound library’ aan die historisch overeenstemt. We willen het in de cursus hebben over bijzondere manieren om verhalen te vertellen die onmogelijk te vertellen lijken en waarvoor je naar nieuwe vertelmethodes moet zoeken.

Wat is een erfenis eigenlijk? Veel mensen denken aan een huis, aan spaargeld, of aan spullen. Maar 'erfenis' gaat over zoveel meer. In deze zesdelige verhalende podcast vertellen verschillende mensen het verhaal van hun worsteling met de gevolgen van een nalatenschap; het vinden van een geheime brief van je moeder die na haar dood alles op z'n kop zet, de diep ingesleten familietradities die de koers van jouw leven bepalen, of de intergenerationele effecten van oorlogstrauma. Hoe worden we gevormd door ons verleden? De podcast combineert journalistiek met hoorspel en literaire technieken, waardoor je als luisteraar op een bijzondere, spannende en effectieve manier (emotioneel) wordt meegenomen in de persoonlijke, intieme, maar universele verhalen: wat kunnen we daarvan leren?

Maartje Duin onderzoekt de sporen van het slavernijverleden in haar familie en ontdekt dat haar voorouders mede-eigenaar waren van een suikerplantage in Suriname. Ze gaat onder meer in gesprek met haar moeder, die barones is, en met Peggy: een van de nazaten van de tot slaafgemaakte familie Bouva. Samen met Peggy reconstrueert ze het verhaal van de plantage. In de cursus bespreken we welke keuzes er zijn gemaakt op het gebied van informatiedistributie en welke emotionele bewegingen er door de acht afleveringen heen worden gemaakt om het verhaal zo knap te vertellen. Ook gaan we in op het werken met conflicterende en heel persoonlijke perspectieven.

Een interessante true crime podcast, maar vooral de eerste aflevering is de moeite van het luisteren waard en gebruiken we in de cursus. Rebecca is 16 jaar als zij hartje zomer met de Greyhound bus naar het ‘wilde’ New York City komt, in de hoop model te worden. Ze ontmoet al snel de excentrieke en oudere rock & roll muzikant Billy Balls en de twee worden smoorverliefd. Maar dan wordt Billy op een avond onder mysterieuze omstandigheden neergeschoten. We laten een fragment horen waarin de arena op beeldende en gedetailleerde wijze wordt geschetst, door de ogen van de 16-jarige Rebecca. Het fragment leert ons veel over hoe de arena verbonden is met het perspectief/het personage: door wiens ogen kijken we naar de omgeving?