80.000 exemplaren werden er in Duitsland verkocht van Allein en daarmee is dit veruit het meest succesvolle boek van Daniel Schreiber (1977). Altijd al schreef hij persoonlijke essays, onder meer over zijn alcoholverslaving, zijn homoseksualiteit en Thuis, over zijn jeugd in de DDR en het gevoel ergens thuis te zijn. Maar in Alleen, door Jos van Kan in het Nederlands vertaald, bleken heel veel mensen zich te herkennen. ‘Ik heb altijd relaties gehad en ben er lang van uitgegaan dat ik oud zou worden met iemand,’ zei Schreiber eerder dit jaar in een interview met de Volkskrant. “Ik heb veel gedatet, soms obsessief. Ik had korte en lange relaties, onenightstands. Dus tot halverwege mijn 30ste kwam deze vraag niet bij me op. Eerst had ik helemaal niet door dat het was gestopt en dat ik maanden, daarna jaren, geen romantische relaties of affaires meer had gehad. Pas later dacht ik: wat betekent dit voor mijn leven?’ 

In Nederland zijn ruim drie miljoen mensen alleenstaand. In onze hoofdstad is het percentage alleenwonenden zelfs 60%. Het aloude maatschappelijk concept waarin het gezin de zogenaamde hoeksteen van de samenleving vormt, is al jaren stevig aan het eroderen. Veel mensen constateren net als Schreiber pas later in hun leven ineens dat ze een alleen-levende zijn geworden.

Alleen leven staat ook centraal in de roman Het laatste voorjaar van Minke Douwesz (1962). In deze roman volgen we een lerares Duits die na de vroege dood van haar geliefde alleen achter blijft en op de fiets naar Jalta op de Krim vertrekt om het woonhuis Tsjechov te bezoeken. We volgen de hoofdpersoon Ese op die reis en vooral ook haar piekerende gedachten over hoe haar leven is geweest en zal zijn. Douwesz is sterk in het beschrijven van allerlei details die zo ontzettend de alledaagsheid van de werkelijkheid aan haar opdringen; overal gaan levens routineus verder, terwijl zij daar ontheemd en alleen op die fiets zit of in talloze wegrestaurants boven een schotel aardappelsalade (die ze als vegetariër overal krijgt voorgeschoteld). De veranderingen in haar leven dwingen haar ook om haar verhouding tot de wereld te herzien. Ese is woendend over wat we het klimaat aandoen, over de staat van de natuur die ze onderweg tegenkomt, over haar werk als lerares dat steeds bureaucratischer wordt. Eigenlijk was Douwesz helemaal niet van plan een boek over rouw en alleen zijn te schrijven, vertelde ze in een interview in De Groene. “Schrijven is een associatief proces. Je hebt een wandelroute, maar welke bloemen, planten en wolken je onderweg tegen gaat komen – daar kom je pas in het moment achter. Zo werkte het ook met dit verhaal. Ik heb van tevoren bedacht welke personages en belangrijke gebeurtenissen ik wilde beschrijven. Ese’s fietstocht naar de Krim bijvoorbeeld. Maar tijdens het schrijven over de tocht in het hier en nu kwamen er herinneringen aan eigen eerdere reizen met mensen, geliefden die nu uit mijn leven verdwenen zijn. Ik ben inmiddels al jaren alleen. Dat kreeg toen een grote plaats in het verhaal.”

We kijken uit naar een mooi gesprek, onder leiding van journalist Femke Essink, tussen twee schrijvers die elk op hun hoogstpersoonlijke manier proberen te verwoorden wat het betekent om alleen te leven.