1. Griesmeelpap
Een kleine disclaimer vooraf: niemand heeft gezegd dat het ook lekkere recepten zijn. Net als hoofdpersoon Frits van Egters zul je regelmatig zuchten, steunen, kreunen en de Lieve Heer erbij halen. Toch zal menigeen een ouderwets griesmeelpapje niet kunnen laten staan op donkere dagen als deze.
Ze zette, toen ze aan de pap begonnen, de suikerpot op tafel en wachtte. Zijn vader nam met zijn dessertlepel suiker en schudde deze met een vermoeide beweging uit over zijn bord. Frits voelde jeuk aan zijn voeten, handen en achterhoofd ontstaan. Waarom draagt die man geen overhemd? dacht hij.
Benodigdheden
Een pot grove suiker
200-250 milliliter melk
Twee eetlepels griesmeel
Een theelepeltje vanillesuiker
Bereiding
Verhit de melk in een steelpannetje.
Roer de griesmeel en eventueel de vanillesuiker erdoor, en laat het geheel onder roeren aan de kook komen.
Een minuut of drie laten koken en indikken. Blijft de pap te dun, dan kun je natuurlijk nog wat griesmeel toevoegen.
Dien maar op, en laat iedereen zelf er met een vermoeide beweging wat suiker uit de pot overheen strooien.
2. Oliebollen uit de braadpan
Uit de braadpan? Waarom niet gewoon uit de frituur? Omdat de familie van Egters geen frituurpan had natuurlijk. Worden de oliebollen er lekkerder van? We betwijfelen het.
‘Kijk,' zei zijn moeder. Ze stond voor het gasstel en wees achter zich op het aanrecht.
'Bedoel je die fles?' vroeg hij. Er stond een fles met donkerrode vloeistof. Op de hals zat een oranje capsule. Hij trad naderbij. 'Wat is dat?' vroeg hij.
'Ik heb een fles wijn gekocht voor vanavond ,' antwoordde ze, een aantal oliebollen uit de braadpan wippend.
'Dat is prachtig,' zei Frits. Hij nam de fles bij de hals op. Er zat een blauw etiket op met een gele rand. 'Bessen-appel,' las hij zacht. 'Bessen-appel,' zei hij bij zichzelf. Bessen-appel. Help ons, eeuwige, onze God. Zie onze nood. Uit de diepten roepen wij tot u. Verschrikkelijk.
Benodigdheden
1100 gram bloem
1 liter melk
750 gram rozijnen
200 milliliter eieren
200 milliliter water
100 gram boter
50 gram verse gist
30 gram citroenrasp
20 gram zout
poedersuiker
Bereiding
Doe een kilo bloem (dus niet alles!) in een kom.
Zet de melk in een steelpannetje op laag vuur.
Brokkel de gist in een kom en voeg een beetje (niet alle!) warme melk toe, roer tot het gist hierin is opgelost.
Doe de rest van de melk, de citroenrasp en het zout bij de bloem, giet het gistmengsel er bij en meng tot een slap deeg.
Staar naar het slappe deeg en mompel ‘Help ons, eeuwige, onze God.’
Stook de kamer lekker warm, en laat het deeg onder een vochtige doek rijzen tot ie dubbel zo groot is.
Doe ondertussen 2 deciliter water en 100 gram boter in een pannetje, breng het al roerend aan de kook.
Voeg er onder stevig roeren 100 gram gezeefde bloem aan toe, blijf roeren tot het bloemmengsel gebonden is. Roer door tot de massa als een bal van de bodem loslaat en op de bodem van de pan een wit vlies vormt.
Staar naar het witte vlies en mompel ‘Zie onze nood.’
Doe de bloemmengselbal in een andere kom. Laat het iets afkoelen en meng er zorgvuldig een ei door totdat het volledig is opgenomen. Voeg daarna pas het volgende ei toe en ga zo door tot alle eieren op zijn.
Roer de bloemmengselbal door het gerezen beslag en voeg de rozijnen toe.
Laat dit geheel opnieuw rijzen. Ga eventueel naar de slaapkamer en bekijk jezelf in de spiegel.
Giet flink olijfolie in de braadpan en laat het godallemachtig heet worden.
Gebruik een lepel om het beslag in bolletjes in de braadpan te scheppen.
Bak de oliebollen in 5-8 minuten goudbruin.
Laat je oliebollen afkoelen en klop er lekker wat poedersuiker overheen.
3. Bessen-appelwijn
Om deze wijn zelf te maken ben je te laat – je doet er namelijk een klein jaartje over – maar voor volgend jaar zit je met dit recept in ieder geval goed. Sowieso heeft je plaatselijke ALDI of LIDL natuurlijk een paar uitstekende pakken vruchtenwijn staan.
‘Moeder,’ zei hij.
‘Ja, muis,’ antwoordde ze.
‘Moeder,’ zei hij, ‘het geeft niet, maar het is geen wijn.’
‘Geen wijn?’ vroeg ze, zich omdraaiend. ‘Die man zegt: ‘Appel-bessen, vruchtenwijn. Wijn, zegt die man.’
Ja, dacht Frits, die man zegt: Appel-bessen, wijn. Het is trouwens Bessen-appel. O, zie ons. Grijp in.
Benodigdheden
Een gistingsfles
3 kilo appels, zonder rotte plekken
2 kilo bosbessen
2,5 liter koud water
2,5 liter heet water
3 pond suiker
250 gram rozijnen, gehakt
Eetlepel citroenzuur
5 gram pecto-enzymen
Twee sulfiettabletten
Bereiding
Snijd de appels in partjes, verwijder de klokhuizen. Doe ze in een emmer met het koude water en de sulfiettabletjes, roer alles goed door.
Roer de appels een week lang elke dag door en stamp ze steeds verder fijn. Zeef ze daarna.
Als de appels klaar zijn, zijn je bosbessen over datum. Koop eventueel nieuwe bosbessen en doe ze in een andere emmer. Voeg hierbij het hete water en laat dit drie dagen staan. Voeg dan de pecto-enzymen toe. De volgende dag uitpersen en zeven.
Voeg nu de twee sappen samen, en voeg hier de rozijnen en andere ingrediënten aan toe. Roer tot alle suiker is opgelost en dek de emmer goed af.
Roer de most een paar weken regelmatig goed door. Zeef daarna het sap in de gistingsfles. Als de gisting voorbij is, hevel je de sap over in een schone fles.
Zodra de wijn helder is, hevel je haar weer over over in een schone fles, en dit blijf je nog twee keer doen, om de drie maanden.
Bottel de wijn en laat haar nog minstens een halfjaar op de fles rijpen.
Het is inmiddels december 2024, tijd om de wijn te proeven en om weer De avonden te lezen.
Herhaal recept, tot aan de dood.
Iedere dag iets koken uit De avonden?
De Edese schrijver Arno van der Valk publiceerde in 2020 op zijn blog maar liefst tien recepten van gerechten die voorkomen in het boek; voor ieder hoofdstuk eentje. Én dat deed hij erg gronding en accuraat: ze zijn allemaal gebaseerd op recepten uit het bekende kookboeken van net voor en na de Duitse bezetting.
