Het ik in de ander

De ambiguïteit van het ik biedt een warme woonst voor iedereen die ongefilterd en ongeremd gedachten, gevoelens en ervaringen wil neerpennen. Zonder remmen en zonder schroom kunnen we ons overgeven aan een schaamteloze woordenstroom. Het ik is een statig appartement dat opgebouwd is uit verschillende verdiepingen, sommige fris gerenoveerd en andere tot op heden geworteld in een ver vervlogen tijd. Het is een taart met vele lagen en met vele smaken. In het ik lees ik wat jij misschien niet leest. In het ik is er ruimte voor zekerheid, maar evengoed voor twijfel.

Ik leerde dat in de poëzie het ik een spiegel vormt naar een andere leefwereld. Het ik legt een bril op mijn neusbrug en zorgt voor een perspectief dat niet per se beperkt is tot dat van mensen. Het kan de werkelijkheid overstijgen. Het surreële is soms net niet surreëel genoeg. Het Ikje daarentegen is weliswaar een (in woorden beperkte) anekdote. Maar het geeft me ook de mogelijkheid om de broekspijpen aan te trekken van een ander. Ik kan in de huid kruipen van een onbekende. Andermans ogen in de mijne steken en nieuwsgierig in het rond kijken. 

In elk Ikje ontplooit zich een scène uit een wereld die we allemaal anders beleven en waarin we ons op een andere manier kunnen herkennen. Geschreven vanuit een individuele invalshoek, krijgen zelfs moeilijke onderwerpen zoals verlies, de dood, rouw, euthanasie, angst, verdriet en depressie een waardige plaats. 

Een weduwe wordt door autocorrect gecoördineerd, geconverseerd en gecontroleerd met haar verlies. Iemand die na het verlies van zijn of haar vader zijn telefoonnummer wil afsluiten, krijgt de niet zo doordachte en gestandaardiseerde vraag of hij of zij namens zichzelf belt. Een vader overlijdt vlak voordat een ladderlift wordt geleverd en heeft daardoor dus voor een andere lift gekozen. De onderwerpen die soms jarenlang languit en zwaarwichtig in een woonkamer kunnen blijven hangen of die ons van binnenuit verteren en waar we maar niet de juiste woorden voor kunnen vinden, voelen in de Ikjes plots vederlicht.

In de ingestuurde Ikjes gaat het alle kanten op, maar een aantal onderwerpen kwamen vaak terug. Te verwachten waren de vele Ikjes die op een humoristische manier genderstereotiepen bevestigen, vergroten of aanraken, voornamelijk binnen partnerrelaties. Buren worden vijanden of zorgen voor overlast door vals mee te zingen met een karaokeset. Ze worden soms ook wel vrienden, met wie we bijvoorbeeld naar concerten gaan. De humor zit vaak in een heftige schaterlach, lijkend op een papegaai of zo luid dat het de muren van een woning kan doordringen. De traumatische gebeurtenissen die gepaard gaan met rijles krijgen van je vader dragen we als een tatoeage met ons mee.

De kloof tussen de generaties wordt gedicht met Ikjes over onze scherpzinnige kinderen. Ze willen weten hoe ze een ouderwetse vleugelpiano kunnen aanzetten. Ze vinden rust in de vaststelling dat ze in hun eigen droom voorkomen. Ze zijn blij dat eendjes kunnen zien hoe snel ze groeien door middel van een NAP peilstok. Ze wachten voor eeuwig op hun pluimpje. Ook volwassenen komen aan de beurt. Grootouders worden betrokken in een gesprek over genderidentiteit en het gebruik van voornaamwoorden en concluderen dat zij liefst met ‘U’ aangesproken willen worden. Ze vergissen zich soms. Weten niet altijd het onderscheid. Denken dat Spotify een artiest is.

Bij het lezen van de Ikjes verdwijnt het gezicht van de schrijver naar de coulissen en staan de situatie samen met de pointe in de schijnwerpers. Het ik betekent voor mij vrijheid. Omdat het voor meerdere interpretaties vatbaar is. Omdat het ik niet vooraf wordt gedefinieerd. Het ik is niet per se het verlengde van de persoon van de schrijver. Het ik ben ik, ben jij, zijn wij, zijn zij. Het is daarom universeel. 

Via het Ikje vinden we het ik in de ander.