Beste jij,

Ik weet dat je brieven eigenlijk niet mag beginnen met het woord ik. Het is misschien onbeleefd om vanuit mezelf te vertrekken, niet eerst te vragen hoe het met jou gaat, die dit leest. Ik hoop dat je me vergeeft; de ik in mijn werk is een hardnekkige, aanwezige ik. Dus kon ik haar net zo goed meteen vooraan in de zin plaatsen. Dan heb je haar alvast ontmoet. Ze is mijn vertrekpunt en ik kan niet om haar heen. Tijdens het schrijven is er alleen een bepaalde afstand die je kunt nemen. Voor Tanden ben ik dichtbij gebleven. Dat was nodig, want ik wil het hebben over dingen die onzichtbaar zijn, tenzij je dicht op de huid blijft zitten en lang kijkt.

Onzichtbaar werk, bijvoorbeeld. Kleine verschuivingen van macht. Vormen van zelfbeheersing. Ik wilde het ingeslikte gevoel volgen, mee omlaag de slokdarm in, om te ontdekken waar het zich uiteindelijk nestelt. Vrijwel altijd in de heupen of de schouderbladen, zo blijkt.

Ik heb me tijdens het schrijven van dit boek vaak afgevraagd of ik niet bezig was met een te klein verhaal. Of ik niet een grotere afstand zou moeten nemen, zodat ik meer dan een ik en een jij kon schrijven en iets kon zeggen over de wereld om ons heen, waarin zoveel gebeurt. Maar lieve jij, heb je wel eens iemand verloren? En heeft je woede zich toen naar binnen of naar buiten toe gekeerd?

Ik wil het hebben over Anne Sexton, en haar gedicht ‘December 10th’ (uit de reeks Eighteen Days Without You). Ze schrijft:

Dat is de beweging waarover Tanden gaat. Het vormen van een wij vergt werk, een bepaalde kracht, die pas weer vrijkomt bij het uit elkaar vallen ervan. Die kracht is verwoestend en euforisch, en bovenal lichamelijk. Misschien heb ik als schrijver al gauw de neiging emoties uit te drukken in beelden, maar voordat je die vertaalslag maakt is het een fysieke ervaring. Een zinkend gevoel in je borstkas. Je kunt altijd van een afstand bedenken waarom je reageert zoals je reageert. Maar vergeet niet dat je lichaam ook een wil heeft, dat je handen je iets proberen te vertellen wanneer ze trillen. Zoals: wanneer heb je voor het laatst gegeten?

Die berichten van je lichaam zijn een vorm van bescherming. De boosheid die in je borrelt is dat ook. Het is daarom heel nuttig als je boos wordt, ook als je hebt geleerd dat je dat beter niet kan laten zien, of sterker nog, dat je dat niet mag voelen.

Het boek waar het motto uit Tanden vandaan komt, It last forever and then it’s over van Anne de Marcken, opent met een citaat van Judith Butler. Het citaat komt uit een lezing waarin Butler uitlegt dat we, zodra we iemand verliezen, naast boos worden ook bij de rouw moeten blijven. Rouw haalt ons uit elkaar en trekt ons los van onszelf. Het wijst ons erop dat we bestaan uit onze banden met anderen. We zijn niets zolang we niemand hebben tot wie we ons kunnen richten. Butler zegt:

Heb ik je wel eerlijk behandeld? Spreek ik je aan als de jij die je nu bent, of zou je elke andere jij kunnen zijn? Hoe dan ook heb ik je nodig. Ontspan je kaken. Ik wil je bereiken. Ik hoop dat je de gedichten met veel plezier leest. 

Veel liefs,

Puck

De voorpublicatie begint onder de aankondiging

Lees deze gedichten op een laptop of tablet voor de juiste regelschikking.

Januari

winter, de maan aan de hemel als een gong
ik heb me te hard vastgebeten in de nacht, klampte
te veel vast aan opvolging, golven
die zichzelf opslokken, koud
als het blauw van de waakvlam
waar ik op terugval. niks hiervan is
echt, ik voel je hand nog in mijn nek. zeg me nog eens
het alledaagse op te zoeken terwijl de lucht
blijft galmen, waarom ik aan het water zit
hopend op een wolkendek zo dik
dat het me mist geeft. ik had de trui
die me nog warm houdt in de fik
moeten steken. ik kauw op mijn wang
ontdek of je op mysterieuze wijze
aan me trekt. ik bijt op mijn tong
voor nu strijk ik de klanken recht

verzoek

stop eens met het stellen van sturende vragen. die dwingende
toon staat niemand aan. daarnaast is het geen scherpte die je opzoekt
maar het lemmet van een mes. oftewel: je probeert de balans
te vinden tussen het helder krijgen van een beeld en het kapothakken
van een beeld, wat in feite helemaal geen balans is
maar twee verschillende manieren van iets niet begrijpen. je denkt te weten
wat je doet omdat je het steeds opnieuw doet, maar herhaling
is geen vakkundigheid tenzij je – in het herhalen – aanpassingen
maakt. dat betekent dat de vraag die je stelt telkens een andere
vraag moet zijn, zelfs als de woorden hetzelfde blijven. de informatie
die je hoopt te vinden zal ontoereikend zijn zolang je
alles zelf al hebt bedacht. je bent geen meetinstrument
en amper een geïnteresseerde luisteraar.

so close!

op beeld zie je het diagram. alle holtes
worden met de pointer aangewezen. je vergeet
dat de longen vol zijn, dat de straat
lucht nodig heeft om onder te hangen.

lief, ik liet je knielen

maar niet zoals je nu denkt en ook niet
zoals je nú denkt omdat ik die eerste gedachte

afstrafte. ik liet je knielen omdat ik een wapen
was. ik was een wapen en wilde mijn gevaar

inzetten. het was zover, mijn gevaar was er klaar voor
jij was onvoorbereid, maar onderdeel

van je houding is dat ik elke zin die in een vraagteken
of ander of geen leesteken

eindigt op je af mag vuren, zelfs zinnen die nog gedachten
zijn. zelfs gedachten die wapens zijn, wapens

zwaar en koel in mijn holle warme hoofd. niet zwaar zoals je
nu denkt, maar zwaar als droge whisky op een lege

maag. ik liet je knielen om je kruin te kunnen zien. ik liet
je knielen om je adem op mijn hielen te voelen, knielen

om je op te zien staan
je wangen vast te houden

bij nader inzien vroeg ik
mezelf van jou, maar niet zoals je nu denkt

niet zo, nee, ik vroeg het omdat
ik een wapen was dat geen doelwit had

en ik naast je op de grond zat en het waar was
wat je van me dacht, het klopte allemaal