Let's exchange the experience

Ik herinner me hoe ik als kind dacht dat Kate Bush een geest was. Hoe kon ik anders haar stem verklaren? Ik was tien jaar, mocht mijn eerste cd samenstellen en op zolder bewaarde mijn vader Kate’s platen. Omdat ik tien was, en zowel bang als geïntrigeerd was door de stem van Kate, koos ik een van haar zachtere nummers. Het bijna lieflijke en toch nét niet lieflijke ‘The Man With the Child in His Eyes’: een nummer dat ze op haar dertiende schreef, en opnam op haar zestiende. Haar hoge stem klinkt er jong en dromerig in. Zelf was ik zestien toen ik ‘Running Up That Hill’ opzocht. Ik was twintig toen ik het hele album Hounds of love achter elkaar door begon te luisteren. Ergens in de twintig besloot ik het een nacht lang te luisteren; rokend en naar de nachthemel kijkend. Steeds wanneer ik aan de B-side begon dacht ik dat ik nog nooit eerder zo dicht bij een spirituele ervaring was gekomen: ik hoorde de eerste noten van ‘The Morning Fog’, het album liep af en op repeat begon het opnieuw, ‘Running Up That Hill’. Het was nacht en ik begon het rennen te voelen.

Het album Hounds of love uit 1985 opent met ‘Running Up That Hill’. Zwaar in z’n synths en gebruikmakend van een Linndrum drumcomputer die het nummer een haast tijdloze kwaliteit geeft. In ieder jaar waarin ik het heb geluisterd klonk het beangstigend hedendaags. Kate’s broer Paddy Bush speelt er de balalaika in. Del Palmer, die destijds haar partner was, is verantwoordelijk voor de basgitaar en stuwende drumcomputer. Er zijn nog twee van haar vaste muzikanten betrokken: Alan Murphy speelt gitaar en Stuart Elliott is verantwoordelijk voor de akoestische drum. Kate doet de zang, maakt gebruik van de paar jaar eerder uitgebrachte Fairlight CMI sampler/synthesizer, waarover ze later zal zeggen dat dit het instrument was waar ze altijd van had gedroomd. De productie deed Kate zelf. Ze werkte aan het album in een schuur die ze tot studio had laten ombouwen en die naast haar ouderlijk huis stond. Het was dezelfde schuur waarin ze jaren eerder ‘The man with the child in his eyes’ had geschreven. ‘Running Up That Hill’ schreef ze in één nacht. Alles aan het maakproces klinkt intiem en zorgvuldig, liefdevol en magisch. Achteraf zal Kate zeggen dat het maken van dit album de gelukkigste tijd van haar leven was.

Een verhaal vertellen binnen een lied gebeurt niet enkel in de gezongen tekst. Het gebeurt in de context waarin het nummer gemaakt wordt. Het gebeurt in de instrumentatie. In de beat. In de synth die soms bijna buiten adem klinkt. In de muziek die zo rijk en stoffelijk voelt dat je je kunt voorstellen erin rond te rollen. Ik heb me jaren afgevraagd waarom niet iedereen ‘Running Up That Hill’ en Kate Bush kende en voelde me zowel in mijn gelijk gesteld als bestolen toen het nummer in 2022 door de serie Stranger Things opeens opnieuw een hit werd. Het draaide in de supermarkt en was alomtegenwoordig op TikTok. Zoals met alles dat mij dierbaar is wil ik dat iedereen het ziet, maar dat alleen ik het begrijp. Een egocentrisch verlangen, dat gelukkig nooit vervuld kan worden. Het is vanuit dat verlangen dat ik dit stuk wilde schrijven. Let’s exchange the experience.

‘Running Up That Hill’ begint zacht, zwelt snel aan en voor je het weet treedt er een beat in die je tot beweging lijkt te willen dwingen. Het begint als een landschap dat zich voor je uitstrekt. Er glooit licht in de verte, de synth is een zon die opgaat, de drum is je versnellende pas. Je voelt hoe je klimt. Hoe je aan omkijken denkt. De eerste zin snijdt door je heen als de wind, 'It doesn’t hurt me', en de jagende drum gaat door, als de roffel in een borstkas. 'Do you wanna feel how it feels?'. Kate’s stem heeft iets dat klinkt als een breuk wanneer ze het woord hurt uitspreekt. Iets dat ze vaker doet en niet alleen in dit nummer. Kate Bush zingt vrijwel altijd alsof er een kreet in haar zit. Zelfs wanneer ze fluistert. In haar uithalen lijkt iets te huilen. Haast wolfachtig. Dramatisch, rijk, extreem verlangend, vol bravoure en compleet desolaat.

In een interview zegt Kate Bush dat het nummer gaat over het onvermogen van mannen en vrouwen om elkaar te begrijpen. Dat ze tijdens het schrijven ervan nadacht over hoeveel het op zou lossen wanneer we ons volledig in elkaar zouden kunnen verplaatsen. Laten we zeggen dat het gaat over het onvermogen van geliefden van welk geslacht dan ook, die pas wanneer ze echt proberen om bij elkaar te komen merken hoe zwaar hun eigen bagage precies weegt. Hoe ze deze amper zelf kunnen dragen. Hoe deze doorklinkt zelfs in de achtergrondzang van hun relatie. Hebben we immers niet allemaal wel eens gedacht dat al onze relationele problemen opgelost zouden zijn wanneer we in het hoofd van onze geliefden konden kijken? Of wanneer onze geliefden konden inbreken in het onze? Wanneer we ons volledig in elkaar zouden kunnen verplaatsen.

Er is veel van mijn waardevolle tijd opgegaan aan het me proberen te verplaatsen in de hoofden van geliefden, maar vooral aan mijn overtuiging dat deze verplaatsing aan het slagen was. Ik kan niet zeggen dat dit niet voelde als een poging om een steile heuvel op te rennen. Dat ik nooit heb gedacht dat ik het best, in plaats van de ander, het zwaarste deel van de klim op me zou willen nemen. Ik neem de mensen van wie ik houd met liefde het een en ander uit handen, soms merk ik het niet eens, en er is veel dat ik zou doen om boven aan te komen. Ik denk steeds dat er een landschap is dat ik zou willen overzien. 

Kate Bush klinkt haast listig wanneer ze zingt 'Do you wanna hear about the deal that I'm making?'. Alsof ze precies weet hoe ze haar geliefde en zichzelf weer dichter bij elkaar kan brengen. Ze is zo overtuigend dat je bijna niet zou luisteren naar hoe intens verdrietig de zinnen in het tweede couplet zijn.

De laatste zin ‘Won’t be unhappy’ klinkt als een bezwering. Lijkt bijna weg te vallen. Het nummer neemt je mee in een tollende strijdtocht, waarin de ik boven alles niet van plan is op te geven.  

Voor Kate Bush heeft het nummer nooit ‘Running Up That Hill’ geheten. De oorspronkelijke titel was ‘A deal with God’ maar haar platenmaatschappij raadde haar die titel af. Wanneer God in de titel stond zou het in veel landen niet op de radio worden gedraaid. Het zou weggestopt worden. Ze sloot een compromis waar ze nog steeds om rouwt, maar ze sloot het om het nummer een eerlijke kans te geven. Voor het succes van iets waarvan ze hield was het noodzakelijk om zich te verplaatsen. Niet in een geliefde, maar in het muzikale landschap waarin ze zich in 1985 bevond. Is het niet toepasselijk, voor een nummer dat zo gaat over de uitersten waartoe we bereid zijn ons te bewegen?

Op tweederde in het nummer klinkt het alsof er iets openbreekt. Kate’s stem wordt meer en meer als kreten verwerkt in de achtergrondzang. Tot 'A deal with God' eindigt in haar onmenselijk vervormde stem. Die herhaalt 'If I only could I’d be running up that hill'. De stem klinkt lager, bijna als de stem van een ander. Het nummer dooft uit, de titeltrack ‘Hounds of love’ start in, en er is iets veranderd.