Niets biedt enige zekerheid

Een vrouw beschrijft een gemiddelde werkdag. Ze leest de krant in de trein, komt op kantoor, gaat lunchen, gaat weer naar huis, kijkt tv, leest een boek en gaat slapen. De volgende dag komt er iemand in haar leven die alles verandert, en waarschijnlijk niet ten goede. Ik zeg waarschijnlijk, want niets in 'The Day Before You Came' biedt enige zekerheid.

De tekst staat vol met twijfel. I must have, I’m sure, I’m certain: de constante herhaling van deze zinnetjes lijkt een signaal dat ze helemaal niets meer zeker weet. Wat wordt hier gezegd? Is ze onverschillig geworden ten opzichte van haar oude leven? Of is haar leven zo radicaal veranderd dat ze het zich niet meer goed herinnert? ‘Oh yes, I’m sure my life was well within its usual frame.’ Als iemand de noodzaak voelt dit te benadrukken ben je als luisteraar geneigd te denken dat juist het tegenovergestelde wordt beweerd. Zeker wanneer die zin wordt voorafgegaan door frasen als ‘At the time I never even noticed I was blue’ en ‘Without knowing anything I hid a part of me away’. Deze zaken zijn kennelijk veranderd nadat ‘jij’ in haar leven kwam, maar op welke manier?

Het fascinerende van The Day Before You Came ligt in de sfeer die wordt opgeroepen. Als je de lyrics los ziet van het arrangement zou je wellicht in een optimistische afloop kunnen geloven. Haar leven was leeg, monotoon, eenzaam. ‘Jij’ verandert dat allemaal. Maar hoor je de muziek erbij dan wordt sterk de indruk gewekt dat ‘jij’ haar leven heeft verslechterd.

Dat begint al met de dubbele fluit die als een Leitmotiv door het hele nummer klinkt. Monotoon en repetitief als het leven van de verteller, onderstreept het iedere saaie handeling, iedere volgende stap in de overbekende routine. Dat er geen akoestische instrumenten worden gebruikt, we horen voornamelijk een synthesizer en een drummachine, draagt ook bij aan het gevoel van kilte en eenzaamheid. Bovendien had men Agnetha gevraagd om de lyrics zo vlak en ‘normaal’ mogelijk te zingen, de tekst als het ware te acteren, waardoor het lied geen enkel gevoel van glamour of pop meekrijgt. Het muzikale landschap dat zo ontstaat wordt nog eens extra desolaat na het tweede couplet, wanneer Frida op de achtergrond een spookachtig weeklagen inzet.

Ze beschrijft een dag in haar leven, een dag zoals alle anderen. Met deze zin lijkt ze te zeggen dat de regen tegen haar raam een onderdeel was van haar routine. Spreekt hier iemand met een depressie (het zinnetje ‘I need a lot of sleep’ is hier wellicht ook tekenend)? Zegt ze hier: ‘In mijn leven regende het altijd’? Is ze zich zaken aan het inbeelden?

We moeten rekening houden met de mogelijkheid dat de verteller niet geheel en al betrouwbaar is. Er zit bijvoorbeeld een vreemde discrepantie in haar reistijd naar en van het werk. ‘I must have left my house at eight, because I always do’ en ‘I must have made my desk around a quarter after nine’: dus pak ‘m beet een uur en een kwartier van huis naar werk. Wanneer ze ‘s avonds weer naar huis gaat (‘at five I must have left, there’s no exception to the rule’) stopt ze onderweg bij de afhaalchinees en uiteindelijk (‘I must have opened my front door at eight o’clock or so’) blijkt ze drie uur onderweg geweest. 

Deze sfeer van dubbelzinnigheid en onbetrouwbaarheid doet in zekere mate denken aan het verhaal 'The Daemon Lover' van de Amerikaanse schrijver Shirley Jackson. Een jonge vrouw ontwaakt op de dag dat ze haar verloofde gaat ontmoeten. Ze neemt uitgebreid de tijd om de juiste jurk te kiezen voor de gelegenheid. Ze koopt een boeket in een bloemenwinkel. Ze loopt over straat en bekijkt voorbijgangers. Het moment van de ontmoeting wordt steeds een beetje uitgesteld, en gaandeweg bekruipt je als lezer het gevoel dat haar verloofde niet bestaat, of wellicht geen mens is (de titel is daar uiteraard ook sturend in). Het verhaal eindigt met een scène die erin slaagt zowel droevig als angstaanjagend te zijn, zonder dat de grote vraag, wie is die man?, wordt beantwoord.

De grote vraag in 'The Day Before You Came' blijft eveneens onbeantwoord. Het leven van de verteller is veranderd, dat is duidelijk. Dat het haar niet gelukkig heeft gemaakt, eveneens. Maar wie de aangesproken ‘jij’ is en op welke manier hij haar ongelukkig heeft gemaakt, dat blijft in fascinerende nevelen gehuld.