De tekst (met bijgaande video) waar hij de verhalenwedstrijd mee won, ‘Ik haat poëzie,’ omvat dat hele spectrum. Het is een aanval van binnenuit op de hedendaagse positie van poëzie in het culturele veld, waarin naar Lemuëls indruk andermans (raciaal) lijden door een hoogopgeleiden groep witte mensen naar zich toegetrokken wordt: ‘Ik haat poëzie en de romantiek/ik haat het meisje in de zaal die naar mijn pijn luistert en alleen mijn gezicht ziet,’ dicht hij. Op die manier brengt Lemuël het breder maatschappelijk/culturele en het persoonlijke samen, en daarin is zijn veelzijdigheid als artiest te herkennen. Wij spreken hem twee jaar na zijn winst.

Een manier van leven

Lemuël heeft sinds zijn winst weinig stilgezeten. In 2020 werd hij naast zijn winst van de verhalenwedstrijd tweede op het NK Poetry Slam, waardoor hij vervolgens in 2021 (hoewel digitaal door corona, en doordat de nummer één van het NK uitviel) mee mocht doen aan het WK Poetry Slam in Parijs. Sinds die tijd heeft hij ook hard gewerkt als muzikant, en heeft hij de laatste jaren met regelmaat hiphopnummers uitgebracht onder de artiestennaam Lemu. Daarnaast bedacht en regiseerde hij in 2021 voor het NPO-programma Brommer op Zee een video bij het gedicht ‘Ik wacht bij de Surinamerivier’ van Astrid Roemer. Ook deed hij (net als de winnaar van de ILFU Verhalenwedstrijd in 2021, Mahat Arab) mee aan de schrijfresidentie van deBuren in Parijs. Als we aan hem vragen hoe hij de periode sinds zijn winst heeft ervaren zegt hij: ‘Er is eigenlijk best veel veranderd als ik er zo over nadenk. Ik heb mails ontvangen van twee uitgeverijen en een agency, en ik heb een verandering plaats zien vinden in de manier waarop organisaties en evenementen mij zijn gaan benaderen. Dat zijn ze op een professionelere manier gaan doen.’

De tekst gaat onder de video verder.

Momenteel werkt hij eigenlijk op elk vakgebied dat hij beoefent aan iets nieuws. ‘Ik studeer dit jaar af (als scenarioschrijver, red) van de Filmacademie met een korte film die ik zelf schrijf en regisseer. Op muziekgebied ben ik momenteel nummers aan het releasen, die deze zomer als een EP online komen.’ De laatste maanden bracht hij al ‘Bij Mij’, ‘Bang/Val’ en ‘Ik Weet’ uit. ‘En qua poëzie ben ik hard aan het werken aan mijn debuutbundel.’ Die gaat thematisch aansluiten op zijn volgende muziek EP, waarmee Lemuël die verstrengeling van verschillende verhaalvormen nog explicieter maakt. Het bezig zijn met zijn kunstenaarschap is al lang niet meer slechts een hobby; het is inmiddels een manier van leven geworden.

De tekst gaat onder de video verder.

Vormen van uiting

Als we Lemuël vragen of hij van plan is uiteindelijk op één medium te focussen benadrukt hij juist het belang van de verschillende mediums voor zijn werk: ‘Ik merk dat ik het belangrijk vind om al mijn vakgebieden naast elkaar te blijven doen, omdat het mij energie geeft dat de kaders van één vakgebied de deuren kunnen zijn van de ander,’ zoals de samenhang tussen zijn poëzie en aanstaande EP. ‘Daarmee probeer ik mijn persoonlijke horizon steeds te verbreden, door te blijven experimenteren.’ Volgens hem blijven die verschillende mediums ook prima met elkaar te combineren: ‘Zo lang ik energie haal uit de dingen die ik doe vind ik er wel een plek voor in mijn agenda. Toch moet ik zeggen dat het ook belangrijk is om soms afstand te nemen van alles wat je doet en naar buiten te gaan, of lekker breindood te gamen. Aan het einde van de dag ben ik gewoon een mens en die creativiteit om te schrijven kan je niet altijd aan en uit zetten wanneer je wil, dus soms moet je jezelf even de ruimte gunnen.’

Dat hij veel met het visuele aspect van zijn werk bezig is, is eigenlijk wel logisch door zijn opleiding aan de Filmacademie. Daarvoor is hij druk bezig met de laatste projecten voordat hij afstudeert, maar er ligt meer in het verschiet: ‘Momenteel werk ik aan twee afstudeerfilms waarbij ik bij en schrijver en regisseur ben. Dat staat wel nog heel erg in de kinderschoenen, maar gaat in de kern over mentale gezondheid en hoe dit per generatie een ander begrip is geworden. Bij de andere film waar ik aan meewerk doe ik de dramaturgie, dat is een documentaire. Daarnaast komen er buiten school om ook steeds meer vette projecten op mijn pad. Ik ben nu bijvoorbeeld ook schrijver in een writersroom van een nieuwe serie.’ De herkenbare visuele stijl die hij tot noch toe ontwikkeld heeft waren al te zien in de eerdergenoemde video voor de tekst van Astrid Roemer, de video die gemaakt is bij ‘Ik haat poëzie’ en de muziekvideo bij ‘Bang/Val’.

Persoonlijk en maatschappelijk

Lemuëls schrijverschap blijft uiteindelijk vooral een innerlijke zoektocht. Daardoor hebben zijn songteksten een persoonlijke en emotionele lading, zoals wanneer hij op ‘Bang/Val’ zingt ‘Ik heb diepe angsten, diep verankerd en als ik loslaat val ik uit je armen’. ‘Ik haat poëzie’ is ook heel persoonlijk, maar met een maatschappelijke insteek. Wanneer Lemuël hierin spreekt over de neiging van anderen om zijn problemen te romantiseren, of deze als entertainment te gebruiken (‘kale koppen, witte zalen, genietend van postkolonialistische verhalen’) ligt er iets activistisch in besloten. Gevraagd of hij daarmee ook anderen een podium probeert te bieden reageert hij eigenlijk afkeurend: ‘Ik ken niet alle mensen, en kan dus ook niet voor eenieder spreken. Ik weet wel waar ik en de mensen om mij heen vandaan komen. Dat zijn niet altijd de fijnste plekken en ik denk dat er veel inlevingsvermogen zit in een persoon zoals ik, die van jongs af aan geleerd heeft rekening te houden met zijn omgeving.’

Dat bewustzijn van zijn omgeving heeft hij zichzelf aangeleerd omdat hij nooit binnen comfortabele normen is gevallen, zegt hij. ‘Dat heeft allemaal te maken met een gebrek aan economische vrijheid en etnische privileges, een blootstelling aan streng religieuze opvattingen’ – Lemuël groeide op in een streng christelijke omgeving – ‘en migrantenouders hebben. Het was een kwestie van navigeren tussen werelden waar je eigenlijk geen onderdeel van uitmaakt, maar waar je toch zo goed mogelijk je weg moet zien te vinden. Dit maakt je hypergevoelig voor groepen en mensen. Je leert vraagtekens zetten achter ‘feiten’ en hiërarchische machtstructuren. Alles wat dan in je zit is een zegen én een vloek. Hoe ga je om met al je ervaringen en hoe kun je deze omzetten tot iets wat jou sterker in je schoenen zet dan mensen die wel zijn opgegroeid met bepaalde privileges?’ Waar het voor hem wél allemaal om draait? ‘Eigenlijk spreek ik alleen voor de mensen die ik om mij heen zie. Mijn naasten, familie en vrienden. Dus als ik op de juiste positie sta zal ik zeker mijn mond opentrekken en men vertellen waarom het patriarchaat niet deugt.’