Als iemand me vraagt naar mijn jeugd in de kast, lees ik het liefst deze passage uit Veranderen: methode voor: ‘Wat ik je ook niet heb verteld is waarom ik op de middelbare school niet mee wilde gaan skiën. (…) Jij drong aan. Ik zei weer nee, ik bleef hardnekkig weigeren. Niemand begreep het. Ik loog, ik zei dat ik geen zin had en dat skiën me niet interesseerde en jij wond je op, je zei dat ik het niet wist, ik kon niet zeggen dat ik het niet leuk vond want ik had het nog nooit gedaan. De reden heb ik je niet verteld; ik wist namelijk dat tijdens de skireis werd overnacht in slaapzalen, dat ik een paar dagen achtereen zou slapen op een kamer met andere jongens van de school, en dat het dezelfde jongens waren die me op het schoolplein een homo noemden, die me zonder reden, gewoon voor de lol, meppen gaven als ze tussen twee lessen door langs me liepen op de gang, die briefjes in mijn tas lieten glijden met ‘Val dood homo’, en die mompelden van teleurstelling als ze me met gym in hun team moesten opnemen. Ik heb je nooit verteld dat ik niet mee wilde gaan skiën omdat ik bang was. Omdat die jongens me bang maakten. Ik heb je niet verteld dat ik natuurlijk als ieder kind ervan droomde om de sneeuw en de bergen te zien.’

Wat is zichtbaar? En wat beweegt onder de oppervlakte? Wat ziet het licht? Wat blijft achter in de duisternis? Day/Night van de Australische band Parcels is een ongelofelijk symbiotisch geheel, een dubbelalbum waarin lichaam en geest tegenover elkaar worden geplaatst. Toen het twee jaar geleden verscheen, voelde ik meteen wat ik al mijn hele leven afvraag: wat kan ik laten zien aan de buitenwereld? Wat houd ik verborgen? Hoe verhoud ik me tot de buitenwereld zodat niemand zou kunnen zien dat ik anders ben? Deze plaat is meer dan een funky, poppy, discoplaat. Het is een scheiding tussen ziel en lichaam, wat zichtbaar en onzichtbaar blijft, een voortdurend getouwtrek.

Misschien is mijn fascinatie voor alles onder de oppervlakte ontstaan door mijn seksuele geaardheid. In elk geval is die overgeslagen op het onderwaterleven. Diepdiepblauw vermengt gender en het zeeleven zo’n unieke manier dat je je afvraagt waarom de parallellen nooit eerder getrokken zijn, alsof het boek er eigenlijk altijd al had moeten zijn. Van genderfluïde anemoonvissen tot de innige liefde tussen zeepaardjes. Soms lees je een boek dat je zelf had willen schrijven, Diepdiepblauw staat ergens bovenaan dat lijstje.

Als zoekende tiener kwam ik meerdere keren terecht op het Koninklijk Instituut voor de Marine in Den Helder, een statig, symmetrisch gebouw waar ik mezelf al verder zag verdwalen. Een van de redenen waarom de marine nooit mijn plek had kunnen zijn is dat ik een spuughekel heb aan hiërarchie. Niet handig. En mijn homoseksualiteit, ook niet handig, dacht ik. Tot ik De verdrinking las, een novelle van Roger Martin du Gard over een officier in opleiding die smoorverliefd wordt op een bakkersleerling, en mijn beeld volledig kantelde. Desalniettemin overweeg ik geen carrièreswitch.

David van Dartel fotografeert jongens zoals ik mijn vrienden ken. Teder, kwetsbaar, breekbaar, niet zozeer masculien, maar ook niet feminien. Voor zijn eerste serie fotografeerde Van Dartel zijn eigen vrienden op Vlieland, voor zijn tweede serie modellen in verschillende Europese landschappen. In de beelden bevraagt hij de maatschappelijk perceptie van mannelijkheid. Knuffelende mannen, verstrengelde mannen, ontblote mannen. Vriendschap en liefde lopen in elk beeld in elkaar over, zodat de kijker achterblijft met een ambiguïteit die de grens tussen hetero en homo vervaagt. Is dit de toekomst?