Wat voor soort boek wilde u schrijven?

Bij mijn romandebuut Het wolfgetal had ik een heel duidelijk idee over wat het moest worden, dat zag ik van tevoren voor me. Maar voor De kuil ben ik niet zo te werk gegaan. Ik wist eigenlijk maar een ding: dat het decor een bos moest worden. Dat was het zaadje, de stimulerende werking die van die plekken uitgaat. Wanneer ik wandel door de bossen van de Achterhoek of Drenthe krijg ik vaak een beetje een David Lynch-ervaring, alsof er onder de grond iets broeit. Dat wilde ik proberen te vatten, dat je in een bepaalde omgeving bent en voelt: hier staat iets te gebeuren. Toen ik dat decor eenmaal had bepaald, ging ik pas op zoek naar de personages: wie leven daar dan? Al is het bos zelf ook bijna een personage geworden; het staat als levend organisme op gelijke hoogte met de andere hoofdlijnen van het boek.

De Kuil verschijnt drie jaar na uw vorige roman Een week of vier. Hoe zag het schrijfproces eruit?

Eigenlijk was ik al eerder aan het verhaal van De kuil begonnen, in 2018. Ik had al vroeg de verhaallijn van Kasja en haar affaire met projectontwikkelaar Charles Ubbink. Dat was eigenlijk al een hele roman op zich, over een meisje met een simpel leven en woekerende verlangens, maar er miste nog iets. Toen brak de coronapandemie uit en schreef ik vrij spontaan Een week of vier. Het hielp om tussendoor met die roman en een aantal andere projecten bezig te zijn, om mijn ideeën voor De kuil op de achtergrond te laten rijpen. Ik wilde graag de dualiteit van het bos laten zien: aan de ene kant hebben bossen iets lieflijks en kneuterigs – zoals het pannenkoekenhuis waar Kasja werkt – maar aan de andere kant wilde ik daar wat stuwende, brute krachten tegenover zetten. Toen ik na een aantal jaar weer met volle aandacht aan het verhaal kon werken, kwam ik met de extra lijn van Lennart, en toen viel alles echt op zijn plek. Het verhaal ging echt werken, als een medaillon met twee kanten. De twee hoofdpersonen bewegen zich door precies hetzelfde bos, het bos staat eigenlijk tussen hen in, en ze bekijken het allebei van een andere kant.

Een memorabele romanzin luidt ‘De bodem neemt wat hij nodig heeft.’ Lennart stuit in zijn zoektocht op een computermapje genaamd ‘Bodemleven’, en uw eerste verhalenbundel heette Bodemdrang.

Pas toen ik een tijd met dit boek bezig was, ontdekte ik: blijkbaar is dit mijn thema. Naast schrijver ben ik ook archeoloog, dus ergens ligt het ontzettend voor de hand: de bodem is mijn vak. Maar zelf had ik een paar jaar nodig om te beseffen dat dit thema me ook in mijn literatuur bezighoudt. De bodem is in al onze levens, we gebruiken hem iedere dag, we lopen er overheen, maar we waarderen hem niet echt, we springen er maar achteloos mee om. Terwijl de bodem een levend organisme is, er leeft en beweegt van alles. En ik vroeg me af: wat als die bodem er op een dag genoeg van heeft, wat als de laatste druppel is bereikt?

De kuil wordt ook wel aangeprezen als een boek over de wraak van de natuur.

Ik heb het niet bedoeld als een belerend vingertje, maar dit is wel een idee dat ik in dit boek wilde verkennen: we nemen alles uit de aarde, we plukken haar leeg, we halen alle gewassen uit de grond, pompen olie omhoog, breken haar open, we slurpen haar helemaal leeg voor ons eigen gebruik, en dan dumpen we ons afval in haar putten en kuilen. We misbruiken dat arme aardbolletje dus enorm, en niemand denkt eraan om een keertje ‘dankjewel’ te zeggen of op de een of andere manier nederigheid te tonen.

De kuil in die bodem, het gat dat wraak neemt, zien we ook terug op het omslag.

Dat is heel iets anders geworden dan ik aanvankelijk in mijn hoofd had. Ik ben met mijn redacteuren naar Moker Ontwerp toe geweest om te vertellen waar het verhaal over ging, en ik had een aantal beelden meegenomen waarvan ik dacht dat het bij De kuil zou passen. Ik zat in de richting van schimmelnetwerken te denken – als je daarop inzoomt met een microscoop dan kun je soms van die onwijze neonachtige platen krijgen. Daar had ik er een paar van meegenomen die ik heel mooi vond – met natuurlijk de opmerking erbij dat ik zelf geen ontwerper ben, en dat zij vooral hun eigen expertise op mijn verhaal los moesten laten. Toen kwamen zij eigenlijk heel snel met dit compleet andere beeld. Ik moest daar even van bekomen – ik houd ook niet per se van de kleur blauw – maar toen ik na een halfuurtje opnieuw keek wist ik dat dit ontwerp eigenlijk precies goed was, echt perfect zelfs.

Waar ben je het meest trots op, wat dit boek betreft?

Fictie gaat voor mij over het overbrengen van een bepaalde verwondering, van een bepaalde manier van kijken. Dat je eventjes door de ogen van een ander kunt bekijken hoe de wereld óók kan zijn. In De kuil hoop ik dat te bereiken door die twee perspectieven van Kasja en Lennart: zij bewondert het bos met een montere, wat naïeve blik terwijl hij die omgeving juist als gruizig, groezelig ervaart, bijna als een horrorverhaal. Hierdoor kijkt de lezer automatisch ook op twee manieren naar dat bos. Ik houd daar als boekenliefhebber zelf ook het meeste van: zelfs al gaat een boek over iets dat me helemaal niet interesseert, als ik door dat boek op een bepaalde manier kan leren hoe anderen ergens naar kijken, dan is het geslaagd.