De nieuwste roman van Bert Natter is inmiddels aan tien internationale uitgeverijen verkocht, en werd deze week door Parool het beste boek van dit jaar tot nu toe genoemd. Terwijl de Russen naderen is SS-Obersturmführer Karl Zehlendorf in zijn concentratiekamp op zoek naar zijn vermiste zoon. De dreiging zit werkelijk aan alle kanten en dat maakt deze flinke baksteen toch opvallend goed leesbaar: het verhaal is zo spannend en zo vlot geschreven dat je er gewoonweg doorheen raast.

Anjet Daanje liet zich voor dit epos inspireren door het leven en werk van de negentiende-eeuwse schrijfster Emily Brontë. Het lied van ooievaar en dromedaris borduurt voort op de ingenieuze verhaalstructuur van de roman Wuthering Heights. Waar Wuthering Heights twee vertellers heeft en het verhaal twee generaties en twee keer achttien jaar omspant, heeft Het lied van ooievaar en dromedaris elf vertellers die de lezer meenemen in een verhaal dat zich over drie eeuwen uitstrekt. Het bleek een overdonderend succes: het is het eerste boek dat werd bekroond met zowel de Libris Literatuur Prijs als de Boekenbon Literatuurprijs.

Deze literaire avonturenroman begint in een schipbreuk aan het begin van de twintigste eeuw, waarna de opvarende tweeling Marian en Jamie gered wordt. Hier is het waar Marian geobsedeerd raakt door de luchtvaart, die op dat moment nog in de kinderschoenen staat. Met haar vliegen we de wereld rond zoals die er halverwege de vorige eeuw uitzag. In 2014 wordt de actrice Hadley gecast om Marian te spelen in een film die draait om haar verdwijning op Antarctica. Ze dompelt zich volledig onder in het karakter van Marian, waardoor de parallellen tussen hun levens zichtbaar worden. Het is niet voor niets dat deze roman van Maggie Shipsteads de shortlist van de Booker Prize en de Women's Prize for Fiction behaalde.

Waar was jij toen je dit boek las? Een klein leven is het soort roman waarvan je dat onthoudt, zo diep indrukwekkend zijn de sporen die het nalaat. Vier studievrienden zoeken samen hun weg in New York: de charmante acteur Willem, de excentrieke kunstenaar JB, de getalenteerde architect Malcolm en Jude St. Francis. Jude is teruggetrokken, slim en raadselachtig, en zijn vrienden weten beter dan vragen te stellen over zijn verleden. Ze proberen zijn pijn te verlichten, maar naarmate de decennia verstrijken dringt zich de vraag op of Jude wel verlost kan worden van de demonen uit zijn verleden. Een absolute aanrader met de nodige contentwaarschuwingen.

'Zevenhonderdvierenzeventig pagina's vol taalvuur, dromen, nonnenscheetjes, tucht en ontucht, familieroddels, verboden boeken en nog veel meer.' Zo leiden elf masterstudenten Letterkunde aan de UU hun bijzondere project rondom Het verdriet van België in: een uitgebreide gids voor de Nederlandse lezer. Dit belangrijkste werk van Hugo Claus is namelijk Zeer Vlaams – je kunt het de grote Belgische roman noemen – en dankzij de talloze kleurrijke verhalen en de gelaagde symboliek lees je iedere keer weer iets nieuws wanneer je deze pil openslaat.

Anna Karenina is volgens Vladimir Nabokov de beste roman ooit, volgens Anna Achmatova een misogyn product van een misogyne auteur. De discussie over de 'bedoeling' van de roman is nooit verstomd: schreef Tolstoj een aanklacht tegen een vrouwonvriendelijke samenleving of vertolkte hij het orthodox-christelijke standpunt dat de vrouw op de wereld is om man en kinderen te dienen?

In 2017 verscheen Anna Karenina in een nieuwe vertaling van Hans Boland voor Athenaeums Perpetuareeks, in eigentijdser en toegankelijker Nederlands. In zijn erbij gepubliceerde essay Hij kan me de bout hachelen met zijn vorstendommetje licht Boland zijn vertaling toe. ‘Het is geen wonder dat Anna Karenina in Nederland nooit werd wat het in de ons omringende landen is geworden: de mooiste roman van de negentiende eeuw. Daarvoor zijn de vertalingen te houterig, en dat houden weinig lezers duizend pagina’s lang vol.’ Nog een keer proberen dus. Elke vertaling is immers een nieuwe tekst.

Is de hemel een organisatie die op het punt staat begrepen en opgerold te worden door de technologisch hoogontwikkelde mens van de twintigste eeuw? De ontdekking van de hemel (1992) is een totaalroman waarin alle thema’s en obsessies uit het werk van Harry Mulisch in 65 hoofdstukken bijeenkomen. Dit monumentale boek is tegelijk een psychologische roman, een filosofische roman, een tijdroman, een ontwikkelingsroman, een avonturenroman en een alles overkoepelend mysteriespel.

Moeilijk leesbaar, dat vinden toch wel veel boekenliefhebbers van dit meesterwerk van David Foster Wallace. Niet alleen vanwege de grote hoeveelheid personages, de sprongen in de tijd en de postmoderne puzzels die de auteur erin stopte, maar ook gewoon omdat het zo’n log boek is om uit te lezen. 1079 pagina’s, inclusief 388 eindnoten (waarvan sommige weer hun eigen voetnoten hebben), en dan zijn al die pagina’s ook nog eens bedrukt met kleine letters die bijna van rand tot rand lopen. Sommige online boekfora stellen een controversiële oplossing voor: wie zich aan Infinite Jest wil wagen doet er goed aan het enorme boek in tweeën te knippen. Let daarbij wel op dat je ook de eindnoten in tweeën knipt, en de noten die bij de eerste helft van het verhaal horen ook weer aan die eerste helft vastplakt, anders zit je alsnog die twee enorme pakketten mee te zeulen. Of je wacht nog een klein jaar, want dertig jaar na het origineel verschijnt er dan eindelijk een Nederlandse vertaling bij Uitgeverij Koppernik. Dat zal de uitdagende leeservaring hopelijk wat vergemakkelijken – en houd het idee maar uit je hoofd om die versie door midden te knippen.

Waarom onthouden we hoe ze stierf, en niet hoe ze schreef? Zestig jaar na haar spectaculaire debuut als dichter verschijnt een gloednieuwe, allesomvattende biografie van Sylvia Plath. Rode komeet (vertaald door Bart Gravendaal) geeft ons de uitzonderlijk getalenteerde vrouw terug die zo lang door haar tragische einde is overschaduwd. Heather Clark reconstrueert Plaths stormachtige ontwikkeling als dichter en intellectueel. We lezen over haar vastberadenheid geen conventioneel pad te volgen, haar conflictueuze verhouding tot haar moeder, haar worstelingen met een volkomen inadequate geestelijke gezondheidszorg, haar jaren in Cambridge en haar explosieve verbintenis met Ted Hughes. Rode komeet gaat over een leven in volledige toewijding – niet aan de dood maar aan de kunst.

Max, Mischa & het Tet-offensief is het verhaal van toneelregisseur Max Hansen, die als puber naar Amerika emigreert. Hij heeft moeite om zijn jeugd in Stavanger achter zich te laten, waar hij als kind van communistische ouders het Tet-offensief naspeelde. Maar in New York ontdekt hij dat eigenlijk iedereen daar ontheemd is. In kunstenares Mischa en Vietnam-veteraan Owen treft hij dierbare lotgenoten. Het magnum opus van Johan Harstad is een hypnotiserende vertelling die vele decennia en continenten omspant: van de oorlog in Vietnam en Apocalypse Now tot jazzmuziek, van Mark Rothko en Burning Man tot de aanslag op de Twin Towers. Maar bovenal draait deze volstrekt verslavende roman om de vraag: hoe lang moet je weg van huis zijn voordat het laat is om terug te keren? Dit is een boek om in te verdwalen, en om te rouwen wanneer het voorbij is.

Nino Haratischwili groeide op in Georgië ten tijde van de val van de Sovjet-Unie, waar ze haar geboorteland zag afglijden naar een gewelddadige chaos, en een generatie jongeren werd getekend door drugs en armoede. Dit is het achtergronddecor van Het schaarse licht, dat het verhaal vertelt van een verloren land en een verloren generatie, een revolutie die haar eigen kinderen opeet, over liefde en verraad en een diepe vriendschap tussen vier vrouwen. Tussen de vochtige muren en de betoverende houten balkons in de binnenstad van Tbilisi sluiten eind jaren tachtig vier meisjes vriendschap. Hun vriendschap trotseert alles – de eerste grote liefde, die alleen in het geheim mag bloeien, de stroomuitval, de heroïne die het land overspoelt – tot verraad en een tragische dood hen ten slotte toch uiteendrijven.

Het al net zo tragische maar prachtige Het achtste leven: voor Brilka gaat in de Georgische tijdlijn hier aan vooraf, en was de roman waar Haratischwili mee doorbrak. Het omvangrijke, monumentale familie-epos dat zes generaties omspant tussen 1900 en nu, vertelt de ondergang van een familie, een cultuur en een leefwereld. De leefwereld van de ‘rode’ twintigste eeuw – een cruciale periode in de Europese geschiedenis – met de opkomst en ondergang van de Sovjet-Unie, het wegvallen van het IJzeren Gordijn en de perestrojka. 

De trilogie In de Ban van de Ring vormt de grondslag voor de moderne fantastische literatuur en wordt dikwijls genoemd als het beste boek van de twintigste eeuw. J.R.R. Tolkien, professor Angelsaksisch aan de universiteit van Oxford, dacht voor dit werk een complete wereld uit, met een eigen geschiedenis, geografie, taal en mythologie.

In een rustig dorpje in de Gouw krijgt een jonge hobbit een immense taak. Hij moet een gevaarlijke reis door Midden-aarde ondernemen naar de Doemberg om daar de Ene Ring te vernietigen. Alleen op die manier kan hij voorkomen dat Sauron de Zwarte met zijn heerschappij de hele wereld zal overmeesteren. Zo begint het klassieke verhaal In de ban van de ring, dat vervolgd wordt in De twee torens en De terugkeer van de koning.