In Gebied 19 volgen we de thrillerschrijver Tomas, die na zijn bruiloft alleen wakker wordt en vol verbazing aanziet dat de meeste mensen om hem heen zijn vertrokken naar een nieuwe planeet. Hoe kwam u op deze premisse?

Toen tijdens de lockdown de avondklok inging, mochten mensen ‘s avonds alleen bij uitzondering nog naar buiten. Ik was een van die uitzonderingen: ik had een hond, en die moest uitgelaten worden. Dan liep ik alleen door de besneeuwde stad en mijn hond liep los – er waren immers geen auto’s of andere mensen – maar dat laatste mocht dan weer niet van de politie, de hond moest aangelijnd. Al met al was het een erg vreemde periode, waarbij ineens het idee in me opkwam: wat als iedereen verdwenen is?

Ik wilde al langer een science fictionboek schrijven. In de coronatijd viel alles samen: ik had minder te doen, minder afspraken, minder deadlines, en bedacht me: ‘Als er op dit moment toch niemand iets van me wil, wat wil ik dan zelf graag?’ Toen ik dit verhaalidee eenmaal had wist ik het, en ben ik direct begonnen. 

Waarom wilde u graag science fiction schrijven?

Ik vind het een leuk genre om te lezen en te kijken, en ik had ook even geen zin om een roman te schrijven. Het enige dat ik ineens wilde was dit, het idee bleef me bezighouden: wat als iedereen weg is en niemand je meer nodig heeft, wat doe je dan? Het was in het begin niet makkelijk om mijn redacteur hiervan te overtuigen, maar dit verhaal was het enige waarvoor ik me nog interesseerde. Na een revisie kreeg ik mijn redacteuren volledig mee. 

Je hebt enorm veel keuzes bij het schrijven van science-fiction, ineens mag alles. Je hebt niet meer te maken met ‘gaat mijn personage naar binnen of naar buiten’, maar opeens ook met ‘of gaat mijn personage misschien wel een zwart gat in?’ Dan moet je goed kiezen wat er in jouw wereld allemaal wel of niet kan, je moet opletten dat je strak blijft bouwen. Ik vond het leuk om met mensen over dit verhaal te praten, om te kijken waar ze op aansloegen en waar het te idioot werd. In dat laatste geval moet je weer kritisch naar je verhaal gaan kijken: kan ik dit stuk weggooien, of vind ik het zo belangrijk dat ik maar moet zorgen dat het werkt?

De situatie die u beschrijft is bijna bijbels, het idee dat een groep uitverkorenen naar een betere plek vertrekt.

Tomas verwijst ook naar Ongelovige Thomas: hij is de enige die echt niet kan geloven dat hem dit alles overkomt. Dat is enorm eenzaam, dat je op zo’n manier zowel fysiek als in je belevingswereld wordt achtergelaten. Stel je nou voor dat de hele wereld iets anders gelooft dan jij, dat iedereen om je heen zegt: ‘Jezus loopt over water’ en dat jij als enige zegt ‘Ja maar dat kan niet’? Ik heb een keer een etentje gehad met twee kennissen, waarbij de een beweerde dat de Amerikanen tijdens 9/11 zelf een vliegtuig in de Twin Towers hebben laten vliegen. Ik begon te lachen, maar diegene kreeg toen bijval van de andere kennis. ‘Je weet toch wel dat dat zo is, Esther?’ zeiden ze allebei. Ze waren het er roerend over eens dat 9/11 een complot van de Amerikanen was, en ik was in de minderheid. Dat is griezelig. Hoe lang kun je volhouden dat je zelf goed bij je hoofd bent en alles helder ziet, als iedereen om je heen iets anders beweert?

U speelt in Gebied 19 veel met de betekenis van waarheid, en de rol die fantasie daarin speelt. Op de nieuwe aarde wordt gedreigd met de afschaffing van geschiedenisles, op internet komt er eigenlijk geen nieuwe informatie meer bij. Nog even en er zal alleen nog maar fictie zijn.

In een wereld zonder non-fictie zou fictie misschien nog wel veel interessanter worden. Dan zegt niemand meer: ‘Ik haal mijn waarheid wel uit documentaires of achtergrondprogramma’s bij het nieuws, historische naslagwerken et cetera’, maar hebben we alleen maar verhalen om zelf een waarheid uit te halen. Het gaat er dan alleen nog maar over of een verhaal goed is, en niet of het wáár is. Of je iets in je leven kunt met een verhaal, is dan het enige dat nog telt. Veel mensen geloven in uitspraken als ‘Wie goed doet, goed ontmoet’ en staan er niet bij stil of zo’n uitspraak wel honderd procent klopt, maar het is wel een verhaal waar je iets mee kán. Moet je dan realistisch zijn en er niet in geloven, of is een goed verhaal gewoon houvast om een goed mens te blijven?

Is dat ook de kracht van science fiction, dat de afstand tot de werkelijkheid zo groot is dat men zich niet meer afvraagt hoe realistisch het verhaal is?

Ik was vroeger een enorme fan van Buffy The Vampire Slayer. Dat is geen realistische serie, maar een verhaal over een meisje met een taak die te groot voor haar is. Horror en science fiction vergroten dat soort verhalen uit, en dat is fijn – het is fijner om je te identificeren met een meisje dat de wereld moet redden dan met een depressief meisje dat gewoon zegt ‘Poe het wordt me een beetje te veel allemaal, dat leven.’

Nu u voor dit boek zo de science-fiction in bent gedoken… heeft u nog een bindende tip voor onze lezers?

Dat moet De tijdmachine van HG Wells zijn. Daarin wordt ook een beeld geschetst waar de mensheid zich in twee richtingen kan ontwikkelen. Aan de ene kant hebben we ons in de toekomst zo ontwikkeld – met machines en andere innovatie – dat de mensen door al die gemakken langzaam heel slappe wezentjes zijn geworden. Als je alles hebt opgelost, blijft er bar weinig meer over. Aan de andere kant leven onder de grond een soort enge monsterachtige wezens – afstammelingen van de arme arbeiders waarschijnlijk. Dus ook in dit toekomstbeeld is de mens verdeeld, en zijn de verschillen enorm uitvergroot. Het is een erg oud boek, uit 1895, maar het is echt geweldig.

Zou u zelf de nieuwe aarde van de uitverkorenen in Gebied 19 verkiezen, of toch maar gewoon de oude aarde?

Gewoon de oude aarde, waarin de helft van de mensen is vertrokken. Dat lijkt me eigenlijk wel lekker. Die nieuwe aarde lijkt me een nachtmerrie.