In recente jaren is Young Adult als genre steeds populairder geworden. Gelukkig ook in Nederland. De #BookTok-tafels schitteren in menig boekwinkel. Maar voor de personen die dit zien als een kortstondige trend heb ik nieuws, de jeugd is online al jaren bezig met een leesrevolutie. Gedreven door fan-fiction, handgemaakte merchandise en discussies op sociale media.  De jongeren die van lezen houden weten elkaar te vinden op het internet. Dit is niet het resultaat van miljoenen aan marketing, het zijn de jongeren zelf die onderling bepalen wat in en wat uit is in Boekenland. Lezers doen volgens mij het liefst alles zelf, en online. Het evolueerde van fan-gemaakte Boekblogs (Tumblr), naar Boekvlogs (YouTube) naar Boektoks (TikTok).

Volgt u het nog? Maar een hoeksteen achter de omhoogschietende cijfers zijn niet alleen de communities van fans die met honderdduizenden lovend over hun favoriete titels praten. Ook de vele verfilmingen trekken een heel nieuw publiek in de boekenplanken. In de komende artikelenserie bespreek ik vier grote filmgenres, die zijn voortgekomen uit YA-titels. We zitten nu al jaren midden in een YA-romance succesparade. Met meest recentelijk The Summer I Turned Pretty (2022), Heartstopper (2022), After (2019), en Red, White and Royal Blue (2023). Stuk voor stuk YA-bestsellers en hits op streamingdiensten. Maar het gaat niet altijd zo lang, zo goed met een YA-genre. In deze eerste column duiken we in de Dystopia-bubbel in boeken van 2008 tot ongeveer 2013 en in film van 2012 tot ongeveer 2018. En hoe die keihard knapte.

In 2011 kwam de laatste Harry Potter-film in de bioscoop en in 2012 de laatste van de Twilight-reeks. Plots was er een enorme leegte na twee enorme boek Fantasy-franchises. Volgens doemdenkers zou de wereld in 2012 bovendien vergaan. Een perfecte culturele cocktail voor de Dystopian-boom. Uit welk team in een love triangle moesten miljoenen jongeren over de hele wereld nu kiezen? Lionsgate, de producent van The Twilight Saga, zag een nieuwe parel in The Hunger Games (2008-2010), de succesvolle trilogie van Suzanne Collins. En zo werd in 2012 Team Edward vs. Team Jacob vervangen door Team Peeta vs. Team Gale. De franchise was gelijk een wereldwijd succes. The Hunger Games-boeken zijn inmiddels wereldwijd al meer dan honderd miljoen keer verkocht. Het subgenre ‘tiener wordt ingedeeld in een groep en moet de wereld redden van een onderdrukkend regime’ werd geboren. Binnen ditzelfde recept volgden trilogieën als The Maze Runner (2009), Divergent (2011) en The Fifth Wave (2013). Het werden allemaal bestsellers, met ook allemaal een eigen film.

De dystopiabubbel was helaas van zeer korte duur. The Hunger Games (2012) begon ijzersterk, maar tegen de tijd dat Mockingjay Part 2 (2015) uitkwam was alle opgebouwde merkwaarde verdwenen, de film leverde aanzienlijk minder op dan de eerste. Hetzelfde zagen we bij The Maze Runner (2014) en de Divergent serie. Die laatste werd zo slecht bezocht dat het laatste boek nooit volledig is verfilmd. Boekverfilmingen die uitkwamen na 2016 kwamen niet verder dan een enkele film zoals The Fifth Wave (2016) en The Darkest Minds (2018). Hoe kan het zo zijn dat in een paar jaar een heel genre opeens knapt? Was het omdat de wereld niet echt was vergaan in 2012? Waren de andere boeken in de serie niet even goed, waardoor ook de films steeds slechter werden? Was het publiek gewoon moe van cliché tropes en verhaallijnen? Wellicht is het een combinatie van al het bovenstaande. 

Waar het filmpubliek afhaakte, bleef de lezer trouw. De boeken van alle bovenstaande series zijn nog steeds bestsellers. Inclusief spin-offs en novelles. Voor de mensen die het niet weten, je hoeft ‘maar’ 5000 boeken in een week te verkopen om in aanmerking te komen voor de begeerde New York Times Bestseller-titel. Dat zijn natuurlijk dramatisch andere cijfers dan er nodig zijn voor een hit in de bioscoop. Maar het originele boek The Hunger Games is een everseller geworden. Een hoeksteen in het YA-genre. Suzanne Collins schreef in 2020 een prequel The Ballad of Songbirds and Snakes. Dat boek is beschikbaar in zo’n 39 talen en is alleen al in Amerika in de eerste week meer dan een half miljoen keer verkocht. Niet gek dus dat de verfilming in November van dit jaar uitkomt. Wellicht zien we daarna weer een terugkeer van succesvolle dystopians in de bioscoop. Cultuur werkt nu eenmaal in cirkels. Maar het bewijst maar weer eens dat het boekpubliek, alhoewel vaak klein geschat in aantal, een loyaal publiek is. Het hart van een lezer breekt vaak bij het niet aangeschaft hebben van alle boeken in een reeks en een auteur die een serie niet afschrijft, George R. R. Martin even daargelaten, is bijna ongehoord. Het is natuurlijk superleuk als een boek verfilmd wordt, en ik ben echt niet iemand die schaamte spreekt over personen die eerst de film of serie kijken en dan het boek lezen, maar de relatie tussen verfilming en boek is fragiel en zeer trend- en geldgevoelig. Volgende keer neem ik u mee in de wereld van Sci-Fi verfilmingen, Want helaas kan het allemaal nog erger.