Liefste Julie,

Eindelijk, het voelt als eeuwen geleden dat ik je heb geschreven. Ik heb je mooie brief gelezen en herlezen, zo lief dat hij me bijna aan het huilen maakte. Het helpt niet mee dat ik vanochtend al heb gehuild toen ik mijn vriend uitlegde waarom ik gisteravond moest huilen toen ik had gekeken naar de laatste aflevering van het tweede seizoen van Hacks, de HBO-serie met Jean Smart als oudere stand-up comédienne, die wordt bijgestaan door een jonge comedyschrijfster. Haar rol wordt gespeeld door Hannah Einbinder, ik kende haar hiervoor nog niet, maar ze is echt fantastisch. O god, ben ik zo blij dat ik je spreek en het eerste onderwerp is een televisieserie! Ik stop hier, ik begon er alleen maar over vanwege de tranen, als ze eenmaal de gelegenheid krijgen, blijven ze maar komen. De relatie tussen een oudere vrouw en een jonger meisje, die van de mentor en haar leerling, is een terugkerend thema in mijn boeken. Hier was ik me eigenlijk niet echt van bewust, maar bij het kijken van Hacks, drong dit ineens tot me door. 

Ik heb de laatste paar dagen aantekeningen gemaakt van dingen waarover ik je wilde schrijven en nu ik zojuist je brief herlas heb ik de dingen op een envelop gekrabbeld waarvan ik niet moet vergeten om erop te reageren. Om te beginnen: de martini vodka met een olijf. Ook mijn favoriet. Mijn uitgever/redacteur gaf me een pot olijven om me te herinneren aan onze gewoonte om eens in de zoveel tijd samen dirty dirties te drinken. Als je hier bent, en een keer komt die dag, dan neem ik je mee naar onze cocktailbar, die pal naast mijn werkplek zit in hartje Amsterdam. Het is er erg donker, wat een goede zaak kan zijn. 

Ik ben niet getrouwd, dus het voelt een beetje vreemd om het over ‘mijn man…’ te hebben, maar ach, toen ik mijn man vertelde over deze correspondentie, zei hij: ‘Wat interessant, jullie schrijven over de situatie in Gaza, neem ik aan.’ Zo gaat dat hier, hij is een pestkop, maar meestal op een liefdevolle manier, hoop ik. Ik denk dat je de spijker op de kop sloeg met wat je zei over de tijden waarin we leven, en dat je niet naar het nieuws kunt luisteren als je wakker ligt. We zijn hier thuis vrij recent gestopt met nieuws kijken, we lezen nog steeds de krant hoor, en daarnaast neem ik deel aan de discussies op redactievergaderingen van het opinietijdschrift waar ik voor werk. Maar in mijn eigen schrijven, bijvoorbeeld in mijn columns, kan ik er de woorden niet voor vinden, ik ben er niet eens naar op zoek. Jaren geleden was ik in de Pierpont Morgan Library in New York waar ik het dagboek van een Amerikaanse vrouw open zag staan in een vitrine. Op de dag van de aanval op Pearl Harbour schreef ze dat ze een pompoentaart had gebakken, zo af en toe schiet me dit te binnen. 

Ik ben geen hele toegewijde dagboekschrijfster, net als jij hield ik mijn dagboek in de jaren tussen mijn 12e en 18e veel trouwer bij. Maar ik zoek voortdurend naar methoden om op een gestructureerde manier notities bij te houden. Sinds drie jaar probeer ik iedere dag een zin te schrijven in de Redstone Diaries, thoughts of me & others, in de hoop dat als ik dit teruglees, ik zal begrijpen wat en waarom. In werkelijkheid lees ik nooit iets terug en als ik dat wel doe, snap ik er niets van. Eerste regel die ik dit jaar schreef: ‘I do desire we may be better strangers.’ Het komt uit As You Like It. Nou ja, misschien is dit een enorm cliché in Engeland, maar ik werd erdoor getroffen en ik hoop dat ik over een paar maanden nog steeds weet waarom. Vast. 

Ik dacht weer na over het houden dan wel weggooien van dingen, omdat ik voor ons tijdschrift een paar keer op bezoek ging bij Marlene Dumas, ik moest iets schrijven over de manier waarop ze de dingen die haar ontroeren (niet) archiveert, dit was geen gemakkelijke klus, mede omdat het een beetje confronterend was. Ik begon boeken uit de gezamenlijke boekenkast in mijn huis naar mijn werkkamer te verplaatsen, ik had een nogal vaag criterium, iets met ‘spreekt deze schrijver me aan’. Ik zit nog middenin dit proces; het bleek veel moeilijker en tijdrovender dan ik had gedacht.

Ik ben zo nieuwsgierig naar de roman waar je op dit moment aan werkt. Zeg er maar niks over natuurlijk, je moet de betovering niet verbreken. Maar het moet afleidend zijn om weer over Nonfiction te praten. Gisteravond was ik uit eten met een goede vriendin, ook schrijfster, en ik vertelde haar over de manier waarop jij je schrijven idealiter ziet: alsof een vreemde je in de bus dwingt naar hem te luisteren, zich het niet kan veroorloven allerlei saaie details toe te voegen, maar alleen het verhaal te vertellen. Ze moest lachen, omdat ze zich realiseerde dat zij zichzelf altijd in een donkere kamer achter een tafel voorstelt, mompelend, hopend dat het iemand zal interesseren, en hopend dat de geïnteresseerde partij er uiteindelijk achter zou komen dat de mompelende persoon in werkelijkheid een profeet is. Ik las ooit een interview in de Paris Review met James Salter en hij zei iets dat bij me opkwam, het lijkt een beetje op jouw vreemdeling in de bus, hij zei dat hij ergens met iemand zou willen zijn die hem ‘het ware verhaal’ vertelt, het enige waarin hij is geïnteresseerd, laat de rest maar zitten. 

Ja, maar dan, al die moeite die het kost om een verhaal als het ware verhaal te laten lijken. In het schrijven heb je alle ambiguïteiten van het dagelijks leven nodig. Het moet een hels karwei zijn zoals je in je brief schreef, om aan mensen die overwegen je boek om te vormen tot toneelstuk of film, uit te leggen waarom je personages zich op een bepaalde manier gedragen. Voor mij was het een van de grote uitvindingen, en nog steeds vergeet ik dat ik dit al heb uitgevonden, ik moet het steeds opnieuw uitvinden, dat je in je schrijven niets hoeft uit te leggen, je moet het ‘gewoon’ geloofwaardig maken. Ik vond je kobold-verhaal geweldig, de pure opwinding als je je realiseert dat je iemand van streek kunt maken met een bedacht verhaal. De eerste zin die ik in een schrift opschreef toen ik vijf was ging ongeveer zo: ‘Toen ik de kamer binnenkwam waren mijn vader en moeder er al, en mijn broer, ze zaten rond de tafel.’ Sorry, dit komt wat pompeus over, maar ik voelde ook onmiddellijk een soort vreemde, sterke sensatie, dat je jezelf door middel van schrijven kunt distantiëren, alsof je een raam plaatst tussen jezelf en je dierbaren. Dit was op een bepaalde manier ‘het geheime leven van het brave meisje.’

(De brief gaat verder onder de aanbieding.)

Het is nu vrijdagochtend en, je raadt het al, het regent. Ik voel me een beetje somber, ik denk dat dit te maken heeft met de druk van het naderende nieuwe jaar, wat zal het ons brengen. Ik ben bang. Ik denk aan jou en je polkadot-nepborst-gevalletje, zo stom dat ze je maat niet hadden, ik kan altijd een keer voor je naar Utrecht gaan om iets voor je te kopen, dat moet je weten, met alle liefde. Verleden jaar gaven twee vriendinnen met een ‘gebreide’ beha als verjaardagscadeau, een of ander revolutionair ding zonder beugels, ik weet niet zeker of dit de oplossing is voor mij, maar aan de andere kant: bestaat dat, een oplossing voor je leven als volwassen vrouw? (Een van mijn boeken heet nota bene Oplossingen, sommige mensen waren teleurgesteld dat ik geen echte oplossingen gaf, ik bedoelde het ironisch, altijd gevaarlijk.) 

Ik ben zo blij dat ik je heb ontmoet, Julie. Ons eerste gesprek was een belangrijk hoogtepunt van 2023. Ik voel de sterke behoefte om met je te blijven praten en zal hier in 2024 mee doorgaan, dat staat vast. Dan zal ik ook uitweiden over het hebben van kleinkinderen – dit is een delicaat onderwerp. Ik denk dat ik Anatomy of a Fall een tweede keer ga kijken; ik werd echt geraakt door hoe je over de film schreef in je brief en hoe de actrice je aan mij deed denken. En je had goed aangevoeld dat ik weerstand voelde bij het kijken van de film. Er werden zoveel dingen in aangestipt waar ik mee worstel en misschien heeft mijn zelfhaat wel het gezicht van deze vrouwelijke schrijver in de film. Ik weet het niet, stof om later nog eens dieper op in te gaan.

Ik moet naar kantoor, weer fietsen door de regen. Een van de beste dingen die ik in de afgelpen periode heb gekocht is een zogenaamde ‘change robe’ voor surfers in een skateshop, hij is eng geel en heel groot, het is net alsof je een eenpersoonstentje aantrekt. Mensen reageren de hele tijd op de jas, ik vat dit allemaal als compliment op, net als wanneer ik met mijn loopgroepje door de regen in het donker hardloop en ik me inbeeld dat mijn trainer – die altijd naast me loopt en tegen me praat – zich tot me aangetrokken voelt, in plaats van de realiteit onder ogen te zien dat ik traag ben en hij me aan de gang probeert te houden. 

Hopelijk ben je het nieuwe jaar goed begonnen, lieve Julie. Ik ben bang dat ik je geen vragen heb gesteld, maar feit is, en dat weet jij ook: ik wil alles van je weten. 

Alle liefs,

Marja