Waarom de Lezersmars?
We zien op steeds meer plekken dat het vrije woord onder druk staat. Denk aan de book bans in de VS en bedreigingen van schrijvers rondom de week van de lentekriebels in ons eigen land.
Op zaterdag 20 september trapten we ILFU 2025 daarom af met een mars van lezers, schrijvers en boekenliefhebbers dwars door de Utrechtse binnenstad. De mars vormde een symbolisch weerwoord van boekenliefhebbers tegen censuur, autocratie en andere ondemocratische bewegingen die overal ter wereld opduiken.
De mars werd georganiseerd in samenwerking met PEN Nederland en was het startsein van de Week van het Verboden Boek in bibliotheken door heel Nederland (geïnitieerd door Probiblio) en onderdeel van de actie Vrijheid is een open boek, georganiseerd door CPNB.
Een boek omhoog
Tijdens de Lezersmars hielden alle deelnemers hun boeken in de lucht. Het boek dat voor hen hoop, vrijheid en saamhorigheid symboliseert. Het boek dat iedereen zou moeten lezen als het ultieme antwoord op onverschilligheid, onvrijheid en onderdrukking.
Zo vormden we een stroom van boeken die zich door de stad bewoog; een stroom die de meerstemmigheid, democratie en de vrijheid van denken en schrijven verbeeldde.
De mars eindigde op het Domplein met toespraken. Özcan Akyol vertelde in zijn welkomstwoord dat sommige van zijn collega-schrijvers vanwege intimidatie niet meer durven te schrijven wat ze willen. Eke Krijnen stond stil bij het leven, werk en de dood van Palestijnse schrijver en dichter Refaat Alareer die in 2023 is gedood door een Israëlische aanval. Jessica van Geel legt uit waarom niets doen geen optie meer is.
Daarna lazen we gelijktijdig hardop voor uit onze meegebrachte boeken. De kakofonie die oprees uit al die verschillende kelen en boeken symboliseerde de krachtige stem van de literatuur. Mahat Arab sloot af met een krachtige voordracht over de kracht van verbeelding.
Na de mars vond een gratis naprogramma plaats in de Bibliotheek Utrecht Neude, georganiseerd in samenwerking met Bibliotheek Nieuwegein.
Organiseer nu zelf een Lezersmars Leesclub
Bij vijf van de door jullie aangedragen boeken worden speciale Leeswijzers gemaakt, die ter hand genomen kunnen worden bij leesgroepen. De eerste drie zijn hier alvast te downloaden, zodat ook jouw leesclub nog uitgebreid kan stilstaan bij de thema's die de Lezersmars zo urgent maakten.
Download hier alvast de eerste Leeswijzers:
Nog steeds actief: de Virtuele Lezersmars
Op de Virtuele Lezersmars kon iedereen voorafgaand aan en na afloop van de mars een boek toevoegen en vertellen waarom dat boek nu zo belangrijk is, waarom iedereen dit boek zou moeten lezen. Met zo’n 550 inzendingen een indrukwekkende leeslijst rond vrijheid en democratie.
Voeg een boek toe aan de Virtuele Lezersmars.
Help schrijvers in nood - Doneer aan het PEN Emergency Fund
Wereldwijd worden schrijvers vervolgd, opgejaagd en opgesloten. In uiterste nood doet men een beroep op het PEN Emergency Fund, bijvoorbeeld als iemand niet meer in zijn levensonderhoud kan voorzien. Sommige schrijvers hebben jarenlange gevangenschap achter de rug, anderen wordt het werken onmogelijk gemaakt door autoritaire regimes.
Er is geen ander fonds waar schrijvers in nood uit de hele wereld een beroep op kunnen doen. Voor velen is de steun van het Emergency Fund een laatste hoop. En de nood is schrijnend hoog. Zij hebben die hulp hard nodig en het PEN Emergency Fund heeft jouw hulp harder nodig dan ooit, want het aantal aanvragen neemt elk jaar toe.
De Lezersmars in de media
In het nieuws was ruime aandacht voor de Lezersmars. Zo maakten NOS Journaal (zie hier; laatste item) en het RTL Nieuws (hier, rond minuut 11), beide een reportage over de Lezersmars. In de geschreven pers kwamen o.a. AD, NRC, ND, DUIC, De Nuk, Boekenkrant, Boekblad en INCT met verslagen. Voorafgaand aan de mars publiceerden de Volkskrant, Trouw (tweemaal: hier en hier), NOS Online en De Telegraaf artikelen en was De Lezersmars te horen op 3FM, het Radio 1 Journaal, De Nieuwsshow en De Taalstaat. Én: we kwamen heel even voorbij bij Lubach (einde item).
Bedankt
Met dank aan iedereen die meedeed met de mars, samenwerkingspartner PEN Nederland, CPNB, Probiblio, Bibliotheek Utrecht en alle andere organisaties die zich aansloten: de Auteursbond, Boekenkrant, Brainwash Festival, De Schrijverscentrale, Explore the North, Groep Algemene Uitgevers (GAU), IBBY-Nederland, International Publishers Association, Kleine Lettertjes, Koninklijke Boekverkopersbond, Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum, Nederlands Letterenfonds, Noordwoord, PEN Emergency Fund, Poetry Circle, Poetry International, Stichting Lezen, Stichting Senia, Stichting Vrijheidscolleges, Vereniging van Openbare Bibliotheken, Vlaams-Nederlands Huis deBuren, en Wintertuin.